درآمدي بر بررسي قضاوت زنان

A Preface for the Judgeship of Women

بررسي مسيله جواز يا عدم جواز قضاوت زنان، معمولاً با نقل استدلالهاي مربوطه آغاز شده و با نقد و جمع‌بندي آنها به پايان مي رسد. ولي اين مقاله در وهله اول به تحليل ريشه هاي ورود اين مسيله به فقه همراه با پيشينه تاريخي آن پرداخته و سپس به نقل آن استدلالها نظر دارد و در صدد آشكار كردن اين مسيله است كه «شرط ذكورت»، چگونه به فقه وارد شده است و آيا از آغاز تدوين فقه، همان گونه كه مثلاً مسيله اي تحت عنوان «شرايط امام جماعت»، مطرح شده، مسيله ديگري هم تحت عنوان «شرايط قاضي»، مطرح بوده است؟ در اين بررسي، مسيله ذكورت قاضي در فقه اماميه، با نگاه اجمالي به فقه اهل سنت مورد توجه قرار مي گيرد و آَشكار مي شود كه در دوره‌اي شرط ذكورت، در منابع فقهي شيعه، مطرح نبوده و سپس در متون فقهي به عنوان مسيله اي (فاقد نص) تلقي شده است. در عين حال برخي متاخران، اين شرط را «اجماعي» دانسته اند. از اين رو بررسي اجتهادي اين شرط، موكول به آن است كه سير تاريخي مسيله در فقه، مورد تحقيق قرار گرفته تا معلوم گردد كه اين شرط را بايد به عنوان يك شرط مسلّم كه در ادوار مختلف مورد قبول فقها بوده و از سوي همه آنها مورد تاييد قرار داشته و قهراً با موافقت معصوم، ملازمه دارد، تلقي كرد. در اين صورت حتي اگر در ادله اين شرط هم مناقشاتي وجود داشته باشد، باز بايد آن را پذيرفت و يا چنين تسالمي قابل اثبات نبوده و اجتهاد در اين باره با محدوديت مواجه نيست.

The issue of the sanction of the judgeship of women usually begins with explaining the reasoning in this matter and then ends with criticizing and deduction of the opinions. But this article has analyzed the roots of entering to this matter in jurisprudence mid its history at first and then has quoted those reasonings and intended to reveal how the "manhood" has entered to the jurisprudence and if there was a subject as "the conditions of the Judge" just like the subject "the conditions of Imam" at the first days of the codifying the jurisprudence. In this way the subject of the manhood of judge in Imami jurisprudence has been attended with a glimpse on the Sunni jurisprudence and then has revealed that the manhood was not explained in Imami sources and has been considered as a subject "without the Text" in the juridical books. Nevertheless some of the recent jurists consider this condition as an Ijmai opinion. So the juridical studying of this condition depends on an exact study of the history of the subject in the jurisprudence to reveal if we should consider this condition as a certain and undoubted condition which has been accepted by all jurists (in any time) and inevitably had the approval of Masoum (pub). So even if there are some struggles in the proofs of this condition, we must accept it or it is not possible to prove it.