مقايسه‎ ‎سنگ‎هاي آذرين مافيك سازند قلي (اردوويسين بالايي) و شيست‎هاي گرگان در پهنه البرز خاوري

Comparision of the Mafic Igneous Rocks from the Ghelli Formation (Upper Ordovician) and the Gorgan Schists in the Eastern Alborz Zone

بر پايه مطالعات چينه‎شناختي، سنگ مادر شيست‎هاي گرگان و سازند قلي در پهنه البرز خاوري ويژگي‎هاي سنگ‎شناختي و محتواي فسيلي يكساني دارند و برخلاف تصورات پيشين، اين شيست‎ها به پركامبرين تعلق ندارند. سنگ‎هاي آذرين مافيك موجود در اين دو واحد سنگي نيز همانندي‎هاي سنگ‎شناختي و ژيوشيميايي فراواني دارند. اين سنگ‎هاي آذرين مافيك شامل بازالت، تراكي بازالت و تراكي آندزيت بازالتي به همراه سيل‎ها، دايك‎ها و توده‎هاي كوچك ميكروگابرويي هستند. بررسي و مقايسه ويژگي‎هاي سنگ‎شناختي و ژيوشيميايي آنها، نشان دهنده‎ همانندي‎هاي سني، سنگ‎نگاري، ماگمايي، ژيوشيميايي و جايگاه زمين‎ساختي آنهاست. به نظر مي‎رسد كه هم سنگ مادر شيست‎هاي گرگان و هم سنگ‎هاي تشكيل دهنده سازند قلي نهشته‎هاي رسوبي و آذريني باشند كه به طور همزمان در خلال آغاز حركات كششي و كافت‎زايي اقيانوس پاليوتتيس در زمان اردوويسين در البرز خاوري نهشته شده‎اند؛ ولي سنگ مادر شيست‎هاي گرگان به دليل نزديكي بيشتر به محل درازگودال اقيانوسي پهنه فرورانش پاليوتتيس، در ترياس مياني- پاياني (در رخداد سيمرين پيشين) دچار دگرگوني در رخساره شيست سبز شده است. ويژگي‎هاي ژيوشيميايي سنگ‎هاي آذرين موجود در اين دو واحد سنگي، بيانگر منشا گرفتن ماگماي سازنده آنها از ذوب بخشي 12 تا 16 درصدي يك گوشته غني شده گارنت لرزوليتي همانند محل منبع بازالت‎هاي جزاير اقيانوسي در رخساره گارنت پريدوتيت، در ژرفاهاي 100 تا110 كيلومتري است.

On the basis of stratigraphical studies, parental rocks of the Gorgan schists have same petrological features and fossil contents as the Ghelli formation in the eastern Alborz Zone and despite to the previous theories, these schists are not Precambrian in age. Also, the mafic igneous rocks of these two rock units have considerable petrological and geochemical similarities. These mafic igneous rocks include basalt, trachybasalt and basaltic trachyandesite in association with microgabroic sills, dykes and small intrusions. Investigations on, and comparison of their petrological and geochemical features, indicate similarities in age, petrology, magma sources, geochemistry and tectonic setting. It seems that the parental rock of the Gorgan schists and the rocks forming the Ghelli formation were sedimentary and igneous rocks, deposited during the initial stages of extensional movements and rifting of the Paleotethys ocean during Ordovician in the eastern Alborz. However the, parental rocks of the Gorgan schists were metamorphosed in the greenschist facies in middle-upper Triassic (early Cimmerian orogeny), due to vicinity to the oceanic trench of the Paleotethys subduction zone. Geochemical features of the igneous rocks in these two units indicate 12-16% partial melting of an enriched garnet lherzolite mantle source (such as the Oceanic Island Basalt source) for generation of the original magma in the garnet peridotite stability field at 100-110 Km depth..