اكتشافات زمين‌شيميايي طلا و مطالعه كاني هاي سنگين رسوبات رودخانه اي منطقه استرقان، خاروانا، آذربايجان شرقي- شمال باختر ايران

Gold Geochemical Explorations and Heavy Mineral Studies of Stream Sediments of Astarghan Area, Kharvana, East-Azarbaidjan- NW of Iran

منطقه استرقان در 50 كيلومتري شمال تبريز، جنوب خاور بخش خاروانا و در استان آذربايجان شرقي قرار گرفته است. اين منطقه بخشي از پهنه فلززايي قره‎داغ- ارسباران را تشكيل مي‌دهد. مهم ترين واحد هاي سنگ‎شناختي منطقه شامل نفوذي هاي گرانوديوريتي پورفيري به فرم استوك (اليگوميوسن) و رسوبات پاليوسن- ايوسن شامل ترادفي از سنگ هاي فليشي (سنگ‌آهك، ماسه‌سنگ آهكي و مارن) هستند. نفوذ اين استوك به درون سنگ هاي رسوبي آنها را به مجموعه اي از متاسوماتيت و سنگ هاي دگرگوني مجاورتي مبدل كرده است. مطالعات آماري روي يافته هاي ژيوشيمي آبراهه اي و كاني سنگين صورت گرفته كه شامل پردازش يافته ها، بررسي متغير هاي تك‎متغيره و چندمتغيره و رسم و تعبير نقشه بي‌هنجاري عناصر است. ضرايب همبستگي ميان عناصر توسط روش هاي زمين آمار محاسبه و بهترين ضرايب همبستگي فلزات با همديگر و به‌ويژه طلا تعيين شد. عناصري كه همبستگي مثبتي با طلا نشان مي دهند شامل مس، جيوه، سرب، آرسنيك، آنتيموان، نقره، بيسموت و موليبدنيم هستند. نتايج اوليه مطالعات زمين‌شيميايي رودخانه اي در منطقه سبب شناسايي دو ناحيه با بي‌هنجاري هاي درجه 1 و درجه 2 طلا در منطقه شد. كنترل بي‌هنجاري هاي زمين‌شيميايي از طريق مطالعات كاني‌ سنگين در رسوبات آبراهه اي و نمونه هاي كاني سازي شده و دگرسان در سطح برونزد هاي مناطق بي‌هنجاري درجه 1 صورت گرفت. مهم‌ترين كاني هاي سنگين شناسايي شده شامل مگنتيت، مالاكيت، طلا، اوليژيست، پيريت، سروزيت، پيريت- ليمونيت، گوتيت، ليمونيت، باريت، هماتيت و پيريت- اكسيد هستند و عمدتاً ارتباط تنگاتنگي با پهنه هاي دگرساني و كاني‌سازي رگه اي و انتشاري دارند. دگرساني هاي اصلي در منطقه شامل آرژيليك، فيليك و پروپيليتيك در پيرامون رگه هاست. مطالعات صحرايي و آناليتيك برخي از نمونه هاي سنگي برداشت شده از ناحيه بي‌هنجاري درجه 1 طلا سبب شناسايي موقعيت رگه هاي اپي‌ترمال طلادار با عياري بيش از ppm 5/4 شده است. انطباق نقشه هاله هاي زمين‌شيميايي با نقشه زمين‌ساخت و دگرساني منطقه نشان‌دهنده همبستگي بسيار بالاي اين مناطق و احتمالاً نقش مهم گسل‌ها و درزه ها در رخداد پهنه هاي دگرساني و مناطق بي‌هنجاري است. همچنين تلفيق اين يافته ها سبب شناسايي چندين محدوده داراي بي‎هنجاري شده است كه بيشتر متعلق به عناصر Au، Ag، Cu، As و Pb هستند كه مي توانند به عنوان عناصر ردياب براي ذخاير اپي‌ترمال طلا به كار روند.

Astarghan area is located in ~ 50 km of north of Tabriz, southeast of Kharvana, East-Azarbaidjn. The area is a part of Gharadagh- Arasbaran metallogenic belt. The most important units in the area is a hypabyssal prophyritic to granular granodioritic intrusive body of Oligo-Miocene and flysch- type sedimentry sequence of limestone, limy sandstone and marl (Paleocene-Eocene). Intrusion of the stock into the sedimentary rocks caused them to convert into a series of metasomatites and contact metamorphic rocks. Geostatistic studies on stream sediments and heavy mineral were done and include data processing, (i.e. normalization, univariate and multivariate analysis), and ultimately preparation of anomaly maps. The correlation coefficients among elements were determined. Elements that show positive correlations with gold are Cu, Hg, Pb, As, Sb, Ag, Bi and Mo. The results of preliminary regional geochemical explorations have led to discovery of two anomalous zones for gold; grade 1 and grade 2. The anomalies were verified by studies on heavy minerals in stream sediments and mineralized and altered samples taken from gold anomalous zones. The most important indentified heavy minerals include magnetite, malachite, gold, micaseous hematite, pyrite, galena, cerussite, pyrite- limonite, goethite, limonite, barite, hematite, pyrite- oxide which are affiliated with alteration and mineralzation zones. The major alterations in the area are argillic, sericitic and propylitic developed along the vein’s walls. Field and analytic studies done on samples taken from the gold anomalous zones led to identification of epithermal gold veins having over 4.5 ppm gold grade. The concordance of anomaly map with tectonic map and altered zones indicate that the faulted and fractured zones have played a crucial role in creation of gold anomalous zones. The incorporation of these data in the area led to introduction of several anomalous zones belonging to Au, Ag, Cu, As and Pb that can be used as passfinders for epithermal gold.