مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نقد مقاله:مقايسه پيشرفت تحصيلي در تدريس به روش سخنراني و يادگيري مبتني بر مساله در دانشجويان پزشكي: يك مرور نظام‌مند

چكيده فارسي :

يكي از مهم‌ترين موارد در گزارش صحيح يك مقاله شفافيت در بيان روش انجام كار است زيرا شفاف بودن روش كار به خواننده در درك مراحل انجام كار و تحليل نتايج به‌دست‌آمده كمك مي‌كند و از به وجود آمدن ابهامات جلوگيري مي‌كند. نكته ديگر نيز ويرايش يك مقاله جهت چاپ است كه باعث جذب خوانندگان بيشتر براي مقاله و مجله مي‌گردد(1و2). مجله آموزش در علوم پزشكي بااهميت دادن به نقد مقالات و چاپ آن‌ها يكي از مجلات پيشرو در اين زمينه است چرا كه نقد منصفانه يكي از بهترين راه‌هاي آشنايي خوانندگان و نويسندگان در مورد اشكالات احتمالي يك گزارش است. مقاله‌اي با عنوان: مقايسه پيشرفت تحصيلي در تدريس به روش سخنراني و يادگيري مبتني بر مساله در دانشجويان پزشكي، يك مقاله از نوع مرور نظام‌مند است كه در مجله آموزش در علوم پزشكي /آبان 1393/14 (8) /729 تا 741 به چاپ رسيده است(3). چند مورد در اين مقاله قابل‌بحث است: 1. به كار بردن جملات تكراري به‌ويژه در چكيده مثلا در قسمت مقدمه در خط سوم گفته‌ شده از طريق مرور نظام‌مند و بلافاصله در خط اول روش‌ها هم مجدد تكرار شده است و در قسمت روش‌ها صفحه 732 در خط سوم گفته‌ شده است كه بانك‌هاي اطلاعاتي توسط دو نفر جستجو شده‌اند و اين جمله در انتهاي پاراگراف مجدد تكرار شده است و اين در حالي است كه چكيده بايد تا حد ممكن خلاصه‌اي از كار بوده و از موارد تكراري به دور باشد. 2. قسمت روش‌ها در اين مطالعه سرشار از نكاتي است كه يا شفاف نبوده يا نويسندگان نتوانسته‌اند آن را شفاف گزارش كنند. • يك سوال اين است كه چرا مطالعات از سال 1998 تا 2013 جستجو شده است در صورتي ‌كه دليلي براي آن بيان نشده است و از طرفي اگر محدوديت زماني بدون دليل خاصي باشد نمي‌تواند ادعا كرد كه مرور نظام‌مند انجام‌شده است. • دومين نكته راه‌كار جستجو است كه خيلي كلي بيان‌ شده است و جاي ابهام دارد زيرا جستجو در پايگاه‌هاي مختلف متفاوت است و با يك تركيب نمي‌توآن‌همه پايگاه‌ها را جستجو كرد. • كل مقالات در جستجوي اوليه 95 مورد بيان‌ شده در حالي‌ كه با همين تركيب بيان‌شده و در همين محدوده زماني فقط در پابمد 408 مقاله را مي‌توان به دست آورد كه جاي سوال دارد! • در صفحه 732 سمت چپ خط سوم گفته ‌شده است "بعد از بررسي چكيده و عنوان" كه در اينجا بايد ابتدا عنوان و سپس چكيده بيايد چون اول عنوان بررسي مي‌شود. • در روش‌ها گفته ‌شده است مقالاتي كه متن انگليسي آن‌ها در دسترس نبود از مطالعه خارج شدند؟ و بيان نشده است كه آيا براي گرفتن متن كامل آن‌ها فعاليتي صورت گرفته يا نه و فقط صرف به دست نياوردن اوليه متن كامل ملاك مناسبي براي حذف نيست و مي‌توان از طريق ارتباط با نويسندگان يا خريد مقالات به مقالات دست پيدا كرد(4). در ادامه همين پاراگراف رفرنس شماره 25 آمده است كه جايگاهي ندارد يعني براي چه چيزي رفرنس بيان ‌شده است؟ آيا براي معيارهاي خروجي كه توسط نويسندگان اعلام‌شده رفرنس آورده شده است؟ در ضمن از لحاظ نگارشي بعد از رفرنس 25 نقطه آمده است كه در اينجا بايد حذف شود چرا كه جمله بعدي ادامه جمله است. در ادامه همين پاراگراف و بعد از رفرنس شماره 25 جمله‌اي آمده است كه "در مرحله بعد مجدداً با خواندن تمام متن..."؟ مگر در ابتدا متن كامل خوانده مي‌شود كه كلمه مجدد به‌كاربرده شده است؟ به نظر مي‌رسد كلمه "مجدد" اضافي است و باعث ابهام مي‌شود. • در صفحه 732 كلمه magiran اشتباه تايپ‌ شده است. • در قسمت روش‌ها وقتي مي‌گوييم مقالات خوب و متوسط وارد كار شدند نياز نيست كه مجدد بگوييم مقالات كه كيفيت مناسب نداشتند هم خارج شدند. در حقيقت همان جمله اول مفهوم جمله اول را نيز در بردارد و جمله دوم توضيح اضافي است. در همين پاراگراف در ادامه آمده است كه " پس از طي اين مراحل..." 8 مقاله براي استخراج داده و تجزيه ‌و تحليل مورد بررسي قرار گرفت و بيان نشده است كه در مرحله قبل چقدر بوده است اين در حالي است كه دياگرام مراحل انجام كار به ‌صورت كامل مشخص نيست و ازلحاظ ويرايشي مشكل دارد كه خواننده كاملاً سردرگم مي‌شود. • در انتهاي صفحه 732 آمده است كه "چون مطالعات به‌ صورت همگون نبودند انجام متاآناليز امكان‌پذير نبود و..." كه اين جمله هم مبهم و كل‌گويي است. دليل ناهم‌گوني بيان نشده است و اين كه چه‌كاري براي رفع ناهم‌گوني انجام‌شده است يا اين كه تجزيه ‌و تحليل در زيرگروه‌ها امكان‌پذير بوده يا نه؟ فقط صرف گفتن ناهمگوني كافي نيست آن‌ هم در يك مطالعه از نوع مرور نظام‌مند(5). • در ابتداي صفحه 733 هم گفته ‌شده كه تحليل اطلاعات به شكل كيفي انجام گرديد كه اين جمله هم مبهم و كل‌گويي است. از چه روش كيفي؟ • در ادامه مقاله شكل يك كه مراحل ورود مطالعات به پژوهش حاضر است به ‌صورت ناقص آورده شده است. • در شكل يك در قسمت اول تعدادهايي كه براي هر پايگاه داده‌اي آمده است خيلي كم بوده و با استراتژي جستجو هم‌خواني ندارد. به نظر مي‌رسد مقاله حاضر بر موضوعي بسيار مفيد تمركز كرده‌است و تا حدودي به نتايج مناسبي دست ‌يافته‌ كه جاي تشكر دارد و ابهامات موجود ساختاري نبوده و تنها به دليل خوب گزارش نشدن و عدم اطلاعات كافي انجام دهندگان از چگونگي گزارش مقالات مروري نظام‌مند است؛ اما اين ابهامات باعث كاهش كيفيت مطالعه مي‌گردد. اميدواريم نويسندگان محترم با نگارش بهتر و دقت در بيان نكات كاربردي و افزايش شفافيت بر قدرت مطالعات انجام‌شده بيفزايند.