مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نقد مقاله:راه‌كارهاي ارتقاي طرح منتورشيپ: مطالعه كيفي

چكيده فارسي :

مقاله‌اي با عنوان: راه‌كارهاي ارتقاي طرح منتور شيپ: مطالعه كيفي در مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي در خرداد 1394: (22)15; 159-146 به چاپ رسيده است(1). اين مطالعه، به صورت كيفي و به روش تحليل محتوا انجام شده است. روش‌شناسي (Methodology) قلب پژوهش است و توجه ويـژه به طراحي آن تضمين‌كننده درستي داده‌هاي جمع‌آوري شـده و الگوي تحليل آنها است(2). از آنجايي كه رسالت مجـلات علمـي پژوهشي علاوه بر نشر نتايج پـژوهش‌هـا، ارايـه الگوهـاي صـحيح روش‌شناسي جهت استفاده ساير محققان نيز مي‌باشد(3). خواندن نقدهاي منتشر شده سبب افـزايش درك و فهم و ارتقاي توانايي مخاطبان در نقد مي‌شود و زمينه ساز بهبود كيفيت مقالات منتشر شده در مجلات است(4و5)، در حقيقت مجله آموزش در علوم پزشكي فرصتي را براي محققين جهت فراگيري نوشتن مقاله و رعايت اصول نگارش علمي فراهم ساخته است، نقدهاي منتشر شده حاوي نكات بسيار مفيد در زمينه نوشتن مقاله مي‌باشند، اين نقدها بسيار جنبه كاربردي داشته و مي‌تواند تاثير بسيار خوبي بر روند گزارش مقالات داشته باشد(6). از آنجايي كه مقاله مذكور بسيار مفيد و كاربردي در بحث آموزش پزشكي است، ذكر چند نكته جهت اطمينان و كاربرد نتايج اين مطالعه در ساير دانشگاه‌ها مي‌تواند، قابل بحث باشد. 1- بر اساس نظريه شي و شانون مي‌توان رهيافت‌هاي موجود در زمينه تحليـل محتـوا را بـه سه دسته تقسيم كرد كه عبارتند:1- تحليـل محتـواي عرفـي و قـراردادي2- تحليل محتوي جهت دار3- تحليل محتواي تلخيصي يا تجمعي(7)؛ كه در اين مطالعه، نوع رويكرد تحليل محتواي مشخص نيست، در حالي كه ذكر اين مورد جز ضروري در مطالعات كيفي است. 2- يافته بايد داراي قابليت اطمينان باشند. در تحقيقـات كيفـي استفاده از مفاهيمي مانند قابليت اعتبار، قابليت اعتماد و قابليت انتقـال در توصـيف جنبه‌هاي گوناگون قابليت اطمينان كاربرد داشته است(7)، كه در اين مطالعه به آن اشاره نكرده است، از اين رو قابليت اطمينان و اعتماد به نتايج در اين مطالعه مشخص نيست. 3- با توجه به اين كه مكان مطالعه، بيمارستان‌هاي آموزشي دانشگاه علوم پزشكي لرستان است در متن كسب اجازه از مسوولين يك بيمارستان قيد شده است و همچنين نوشته شده است "تمامي مصاحبه‌ها در اتاق بالين، واقع در بيمارستان شهداي عشاير انجام شد". به نظر مي‌رسد كه نام ساير بيمارستان‌هاي آموزشي لرستان از قلم افتاده است و در حقيقت در ذكر جزييات روش كار تناقض ديده مي‌شود، اين در حالي است كه محقق وظيفه دارد، روش كار را به درستي شرح دهد(8). 4- آيتم معيار ورود و خروج شركت‌كنندگان توضيح داده نشده است. 5- در مورد سوال‌هاي پژوهش، بهتر بود، از تجارب شركت‌كنندگان پرسيده مي‌شد. براي مثال"مي توانيد تجارب خودتان را از نقاط قوت و ضعف اين طرح بيان نماييد". 6- براي درك بهتر مطالب توسط مخاطبان از جداول براي ارايه اطلاعات دموگرافيك شركت‌كنندگان (سرپرستاران چند سال سابقه كار و از كدام بيمارستان) و نتايج حاصل از تجزيه و تحليل داده‌ها (درون‌مايه و كدهاي خلاصه شده و واحدهاي معني) استفاده مي‌شد. 7- با توجه به اين كه رعايت نكات اخلاقي در تمامي مراحل پژوهش از همان ابتداي شروع تحقيق تا تدوين گزارش نهايي از اهميت به سزايي برخوردار است(9). مي‌توانست جهت كسب رضايت آگاهانه در فرايند پژوهش به عدم استفاده ديگر از اين صداها و ارايه خلاصه نتايج پژوهش به مراكز و واحدهاي مورد پژوهش و مسوولين محترم تاكيد مي‌شد. 8- حدودا يك سوم منابع(18 منبع) مربوط به سال‌هاي كم‌ترا ز 2005 و بعضاً خيلي پايين‌تر است و با توجه به اين كه جز مباحث پايه‌اي نيستند، ممكن است محتوي آن در گذر زمان تغيير كرده باشد. 9- در محدوديت‌هاي مطالعه، گفته شده است در سطح يك دانشگاه مطالعه صورت گرفته است، در حالي كه در روش كار يك بيمارستان از بيمارستان‌هاي اين شهر آورده شده است، از اين رو اين قسمت براي خواننده كه در مورد، نتايج و تعميم آن مي‌خواهد تصميم‌گيري كند، داراي اشكال است. با توجه به اهميت مقالات در تصميم‌گيري‌هاي بهداشتي(10)، نگارش مقاله توسط نگارنده طبق اصول علمي و بر پايه دانش مقاله‌نويسي و دقت بيش‌تر داوران مقالات در هنگام بررسي و تاييد مقاله، ضروري به نظر مي‌رسد و رعايت چنين نكاتي هرچند كوچك، باعث بهبود كيفيت مقالات و افزايش اطمينان به نتايج مطالعه مي‌شود.