«جامي، محبّـت الهي و باده معنوي»

Jami, Divine Love and Spiritual Wine

عشق و محبّت مهم‌ترين مضموني است كه از شعر گذشته به شعر صوفيانه در آمد و در مفهومي غير از مفهوم معمول، از جمله مهم‌ترين اصطلاحات صوفيه شد. همراه با اين لفظ، بسياري الفاظ مرتبط با آن-كه در وصف معشوق به كار مي‌رفت- و نيز واژگاني چون شراب و باده و خرابات و ... به شعر صوفيانه راه يافت و معناي استعاري و مجازي پيدا كرد. تشبيه محبّت به شراب اوّلين مرحله شكل‌گيري معني عرفاني شراب است و اين تشبيه سبب شد تا شاعران و از جمله عبدالرّحمن جامي، از باده در بيان مضاميني چون عشق ازلي و كيهاني استفاده كنند. درباره مضمون عشق و مراتب آن و ديدگاه شعراي دوره‌هاي مختلف رسالات و مقالات بسيار نگاشته شده و از آنجا كه درباره آثار جامي بدين موضوع، چندان پرداخته نشده، مقاله حاضر بر آن است تا با تكيه بر غزل‌هاي ديوان او و اشعه اللّمعات و لوامع و لوايح، مضمون مذكور را بررسي و ديدگاه‌هاي جامي را در آن خصوص بيان كند. الفاظ مربوط به محبّت و باده در مفهوم عرفاني در غزل‌هاي جامي و ديگر آثارش به شكلي متعالي و بديع به كار رفته كه حاكي از تلقّي او از عرفان و عشق الهي است

Love is the most important theme which has entered into the mystical poetry from the early poems and with an unusual concept, became one of the most significant terms. Along with this word, many other words relevant to it – by which the beloved is described – and also such words as wine, pot-house, etc. with the metaphorical and figurative meaning entered into the mystical poetry. The comparison of Love and Wine is the first phase of formation of the mystical meaning of wine, and this comparison motivated such poets as ʹAbd- al Rahman Jami to apply "wine" for the expression of themes like cosmic and eternal love. Many treaties and papers are written on the theme of Love and its phases and also about the viewpoints of the poets of different eras, but because the image of spiritual wine in Jamiʹs works is not so much noticed, this article is to review this theme depend on his Divan, Asheʹat al- Lamaʹat, Lawameʹ and Lawayeh. The words related to the above mentioned theme in Jamiʹs Ghazals and his other works are excellently and wonderfully applied and indicate his perception of mystical and divine love. Key Words: Jami, Mystical ghazals, Love wine, Divine love