جهات انتقال ماسه هاي بادي منطقه اردستان از طريق مقايسه زماني مورفومتري تپه هاي ماسه اي و ويژگي هاي باد

Wind sand transport directions in Ardestan region by comparing the morphometric sand dunes and wind characteristics

فرسايش بادي يكي از فرايندهاي موثر شكل ساز در مناطق خشك و نيمه‌خشك مي‌باشد. هرگونه برنامه‌ريزي جهت كنترل و تثبيت ماسه‌هاي روان مستلزم شناخت ويژگي‌هاي باد و سپس جهات نقل‌وانتقال آن‌ها در هر منطقه است. بديهي است جهت حركت ماسه‌هاي روان تابع جهت وزش باد و حجم نقل‌وانتقال ماسه‌ها به‌سرعت و تداوم وزش باد يك منطقه وابسته مي‌باشد. در اين پژوهش منشا وجهت نقل‌وانتقال ماسه هاي بادي منطقه اردستان در شمال شرقي كاشان موردبررسي قرارگرفته است. علاوه بر اين شناخت نقاط برداشت، روند تغييرات زماني تپه‌هاي ماسه اي طي يك دوره سي‌ساله اهداف ديگر اين تحقيق را تشكيل داده اند. به‌منظور انجام اين بررسي آمار باد، داده هاي ميداني، اطلاعات عكس‌هاي هوايي و تصاوير ماهواره‌اي و همچنين اطلاعات حاصل از انجام كارهاي آزمايشگاهي(مورفومتري، مورفوسكوپي) داده ها و ابزارهاي اصلي اين پژوهش را تشكيل داده‌اند. براي تجزيه‌وتحليل از نرم‌افزارهاي GRADISTATv4.0و, GIS9 ,WRPLOT view به‌عنوان ابزارهاي مفهومي استفاده‌شده است. براي انجام كارهاي ميداني نيز نقاط نمونه‌برداري بر روي نقشه تعيين و با استفاده از GPS موقعيت آن‌ها در روي زمين تطبيق داده‌شده و داده‌ها به آزمايشگاه منتقل و مورد تجزيه تحليل قرارگرفته است. در اين راستا از بينوكلر براي تعيين ضرايب سايش دانه‌هاي نمونه‌برداري شده استفاده‌شده و با توجه به درصد ماتي يا شفافيت آن‌ها، منشا فرسايش آبي يا بادي دانه‌ها استخراج‌شده است. درنهايت با استفاده از نرم‌افزارهاي مذكور نقشه هاي كاربري اراضي، زمين‌شناسي، شيب و سطوح ارتفاعي منطقه تهيه و با داده‌هاي حاصل از كارهاي آزمايشگاهي تلفيق‌شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه غالب نمونه‌ها از عمدتاً مخروط افكنه هاي حاشيه جنوبي چاله منشا گرفته و جهات غالب نقل‌وانتقال آن‌ها نيز به‌سوي شمال شرق و سپس مشرق مي‌باشد. بديهي است براي هرگونه برنامه ريزي به‌منظور بهره‌برداري و تثبيت ماسه‌ها بايد منشا و جهات غالب نقل‌وانتقال آن‌ها مدنظر قرارداد.

Windy erosion is one of effective forming processes in arid zones and semi –arid zones. It is required to be acquainted with the wind traits and transmission orients in each zone for any plan to control and stabilize quick sand. Obviously the orient of quick sands is attributed to the wind aeolian and transmission mass of sand relies on pace and continuity of wind aeolian in a zone. The source and orient of wind sand transmission mass in Ardestan, located in the north east of Kashan is studied in this research. Furthermore recognizing removal points, time changing procedure of sand dunes over a 30-year period are the other purposes of the study. To do so, wind statistics, field data, aerial photo information, satellite images and information derived from lablatory works (morphometery, morphoscopy) consist the main data of the study. GIS 9, GRADISTAT v 4.0 and WRPLOT view are the softwares used as intelligible tools for analyzing. To do field work, sampling points were determined on the map and the locations were reconciled on Earth, using GIS, date was transmitted to the lablatory and analyzed afterwards. Bionocular was used to determine erosion coefficients of sample seeds and watery or windy erosion of them was derived according to the percentage of their opaqueness or transparency. Eventually used lands maps, earthology, slope and altitude levels were prepared using mentioned soft wares and were combined with data taken out of the lab works. The results demonstrate that a majority of samples emanates from alluvial fans of south borders of cuvette their dominant transmitting orients are to the northeast and east afterwards. Evidently the source and sand dominant transmitting orients must be taken in consideration for any plan to emply and stabilize the sand.