رويكردهاي سياسي مكتب تفكيك؛ از تاييد نابساماني و عزلت‌گزيني تا مشاركت در مبارزات انقلاب اسلامي

An Examination of the Tafkeek School’s Political Approaches: from Endorsing Injustice and Abstinence to Political Activism

مكتب تفكيك يكي از مكاتب فكري است كه طي سال‌هاي اخير در انديشه شيعي و حوزه‌هاي علميه اهميت يافته است. اين مكتب اساساً ‌بيان نظريه‌اي معرفت‌شناختي و روش شناختي در خصوص چگونگي فهم متون ديني است كه در آن بر تمايز سه روش معرفت ديني، يعني نقل، فلسفه و عرفان ‌از يكديگر تاكيد مي‌شود. اين مقاله درصدد پاسخ‌گويي به اين پرسش است كه مكتب تفكيك به چه رويكردهايي در حوزه سياست منجر شده است. در پاسخ بايد گفت مطالعه آثار بزرگان مكتب تفكيك نشان مي دهد كه آن‌ها علاقه چنداني به سياست از بُعد نظري نداشته و تاليفاتي در اين باب از خود بر جاي نگذاشته اند. تنها استثنا، محمدرضا حكيمي است، بيشتر آثار او داراي جنبه سياسي و اجتماعي است. برجستگي انديشه او توجه به قسط و عدالت اجتماعي است. در فرايند مبارزات انقلابي، رفتار سياسي تفكيكيان در عمل، بسيار متنوع بوده است و از گوشه نشيني و حتي يافتن توجيه براي استمرار نابساماني و ستم در دوران رژيم پيشين تا مشاركت در مبارزات سياسي در خلال انقلاب اسلامي را در بر مي-گيرد.

The Tafkeek School is one of the latest approaches put forward in the Shi’it thought. It is mainly focused on epistemological and methodological issues regarding understanding religion, distinguishing three methods of textual, philosophical and mystical inquiry. Proponents of the School argue that the reason for the diversity of views within the humanity is the extreme usage of Greek logical and philosophical approach or mystical intuitionism, whereas, if prophets’ teachings were followed, no contradictory attitudes would have been created. In this paper, political views of the Tafkeek School are explored. A review of the leading figures of the School indicates that they have not shown much interest in theoretical politics. The only exception is Mohammad Reza Hakimi, whose works, unlike those of the founders of the School, are mainly on social and political aspects of Islam, focusing on social justice. In practical politics, the adherents of the School have taken diverse stances, ranging from activism to abstinence or even providing excuses for political vices.