تنوع خصوصيات روزنه برگ راش شرقي در جنگلهاي هيركاني

پراكنش گونه راش شرقي يكي از مهمترين گونه هاي درختي شمال ايران از آستارا تا حدود دره زيارت گرگان در شرق ادامه دارد. اطلاع از ويژگيهاي اختصاصي روزنه برگ در جمعيتهاي اين گونه، علاوه بر ارزش سيستماتيك آن، ما را در شناخت هر چه بيشتر ميزان سازگاري آنها با شرايط اكولوژيكي خاص هر منطقه رهنمون مي سازد. بدين منظور نهالهاي چهار جمعيت اين گونه از مناطق مختلف انتشار آن در هيركاني و از دو طبقه ارتفاعي مختلف برداشت و به گلخانه منتقل گرديد و نهال ها تحت شرايط محيطي يكسان رشد داده شدند و ويژگيهاي روزنه با نمونه برداري از برگ هاي تازه مطالعه شدند. ويژگيهاي مورد مطالعه روزنه شامل تراكم روزنه هاي باز، بسته و كل در ميليمتر مربع و ساير صفات شامل ابعاد و مساحت روزنه هاي باز و بسته و طول و عرض سلولهاي محافظ روزنه با دقت هزارم ميكرون اندازه گيري و تيپ روزنه تعيين گرديد و از تحليل عاملي جهت تعيين موثرترين صفات استفاده گرديد. استخراج عاملها در اين روش به كمك تجزيه به مولفه هاي اصلي كه توجيه كننده حداكثر واريانس بوده، صورت گرفت. همچنين همبستگي پيرسون بين امتيازات عاملهاي استخراج شده و متغيرهاي اقليمي و ارتفاع از سطح دريا جهت تعيين ارتباط صفات با عوامل محيطي صورت گرفت. نتايج نشان داد كه تيپ روزنه از نوع آنموسيتيك بوده و ميانگين اكثر صفات بين مناطق داراي اختلاف معني داري بوده بطوريكه تراكم روزنه از غرب به شرق بيشتر شده ولي از مساحت روزنه كاسته مي شود. همچنين همبستگي معني داري بين ويژگيهاي روزنه با عوامل دما، بارندگي و ارتفاع از سطح دريا مشاهده گرديد. بطوركلي نتايج آناليز تابع تشخيص نشان داد كه جمعيتهاي خيرود ارتفاع پايين و شصت كلاته تفاوت زيادي با جمعيتهاي خيرود ارتفاع بالا و شفارود دارند.