بررسي تطبيقي اهداف و اصول سازمان دعوت عباسيان و اسماعيليان

Comparative Study of the Objectives and Principles of Invitation Organization of Abbasids and Ishmaelite

عباسيان و اسماعيليه، براي پيشبرد اهداف خويش، اقدام به تشكيل سازمان دعوت مخفيانه نمودند. مقايسه اهداف و اصول اين دو سازمان و يافتن وجوه اشتراك و افتراق آن‌ها، از جمله موضوعاتي است كه مي تواند به شناخت بيشتر اين دو جريان بينجامد. اين موضوع، با استفاده از روش وصفي و تطبيقي و بر پايه مطالعات اسنادي مورد بررسي قرار گرفته است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه وجه تمايز اصلي اين دو سازمان، در اين است كه سازمان دعوت عباسي اهداف سياسي را دنبال مي‌نمود؛ ولي سازمان دعوت اسماعيلي، علاوه بر اهداف سياسي، به ترويج عقايد اسماعيلي نيز مقيد بود. هر دو سازمان دعوت، در اصولي همانند: پنهان‌كاري، نظم‌وترتيب در امور، اطاعت محض از امام و جذب پيروان از راه‌هاي گوناگون، با هم اشتراك داشتند و رسيدن به قدرت و خلافت، از مهم‌ترين اهداف مشترك آنان بود. درباره وجوه امتياز آن‌ها هم بايد افزود كه اسماعيليه، حتي پس از دستيابي به مقام خلافت، بر حفظ عقايد خويش پايبند بودند و موجوديت سازمان دعوت را حفظ نمودند و نيز تسامح بيشتري در امور از خود نشان مي‌دادند؛ درصورتي‌كه عباسيان اين‌گونه عمل ننمودند. از طرفي، سازمان دعوت، بر پايه اصول سلسله مراتبي، نزد عباسيان، عمدتاً بر پايه نمود سياسي، خود را نشان داد؛ ولي نزد اسماعيليه، داراي جنبه‌هاي مذهبي و معنوي، به‌ويژه اعتقاد به ضرورت رهبري امام منصوص در راس سلسله‌مراتب سازمان بود.

Abbasid and Ishmaelite tried to furtively develop invitation organization towards the actualization of their objectives. The comparison of the objectives and principles of these two organizations and discovering the similarity and difference aspects of them are the issues which could led to the more recognition of these two trends. This issue has been investigated through the descriptive-comparative method and on the basis of predicative studies in this writing. The findings of the article reveal that the main distinguishing aspect of these two organizations is that the Abbasid invitation organization was the follower of political goals while Ishmaelite invitation organization believed in the propagation of Ishmaelite beliefs as well. Both organizations were common in the principles such as concealment, order in affairs, absolute obedience of imam and the attraction of followers in different ways and achieving authority and domination were considered their most significant common objectives. Regarding their positive aspects, it should be added that Ishmaelite were faithful towards their beliefs even after achieving power and preserved the invitation organization and they showed more negligence in the affairs while Abbasids were the opposite of them. Also, the invitation organization was revealed on the basis of the principles of hierarchical order and mainly political manifestation before Abbasids, while before Ishmaelite it was of religious and spiritual aspects particularly believing in the necessity of leadership of appointed Imam on top of hierarchy of organization.