حسابداري سبز: ارايه الگويي براي افشا زيست‌محيطي

Green Accounting: A Model for Environmental Disclosure

مقدمه: شركت‌ها و صنايعي كه فعاليت‌هاي آن‌ها داراي آثار گسترده محيطي، اجتماعي و اقتصادي است، با چالش جدي در زمينه انتشار اطلاعات در مورد فعاليت‌هاي زيست‌محيطي خود روبه‌رو هستند. هدف اين پژوهش شناسايي متغيرهاي تاثيرگذار بر افشا زيست‌محيطي و ارايه الگويي براي افشا آن‌ است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف، كاربردي و بر اساس چگونگي جمع‌آوري داده‌ها و از جنبه روش انجام آن، پژوهشي توصيفي-تحليلي از نوع تحليل محتوا است. جامعه آماري پژوهش را كليه خبرگان و متخصصان صاحب‌نظر در زمينه حسابداري سبز و حسابداري زيست‌محيطي تشكيل مي‌دهد. نمونه آماري پژوهش، شامل 29 نفر از اين خبرگان (كارشناسان زيست‌محيطي و اعضاي با تجربه جامعه حسابداران رسمي ايران در اين زمينه) مي‌شود. به‌منظور جمع‌آوري و تحليل ديدگاه‌ها و نظرات خبرگان از روش دلفي فازي و فن ماتريس زوجي دلفي فازي و نرم‌افزار Expert choice نسخه 11 استفاده شده است. يافته‌ها: متغيرهاي اصلي تاثيرگذار بر افشا زيست‌محيطي شناسايي شده در اين پژوهش عبارت است از: اقدامات پيش‌گيرانه، اقدامات جبراني و اقدامات مديريتي. اقدامات پيش‌گيرانه شامل پيش‌گيري از آلودگي هوا، اقدامات حفاظت از محيط‌زيست و الگوهاي مصرف انرژي؛ اقدامات جبراني شامل اقدامات جبران خسارت و اقدامات كاهنده خسارت؛ و اقدامات مديريتي شامل اقدامات مشاركت در فعاليت‌هاي اجتماعي، كسب گواهينامه‌ها و افتخارات و تحقيق و توسعه است. نتيجه‌گيري: متغيرهاي تاثيرگذار بر افشا زيست‌محيطي به فراخور كمي و كيفي‌بودن و نيز سطح اهميت آن در صورت‌هاي مالي و يا يادداشت‌هاي همراه صورت‌هاي مالي قابليت افشا خواهد داشت. شناسايي درآمدها و هزينه‌هاي فعاليت‌هاي زيست‌محيطي و افشا آن‌ها گام موثري در حركت سازمان‌ها به سمت اجراي حسابداري سبز خواهد بود. واژه‌هاي كليدي: افشا زيست‌محيطي، الگو، حسابداري سبز، روش دلفي فازي.

Introduction: Those companies and industries which their activities have a large-scale environmental, social, and economic effects are encountered with serious challenges in the field of information disclosure for their own environmental activities. The aim of this research is to identify the influential variables on the environmental disclosure, and also to present a model for its disclosure. Method: This research is applied in terms of purpose, and based on the method of collecting data is a descriptive survey of the content analysis type. The statistical population of the research contain all the experts and specialists in the field of green accounting and environmental accounting. The statistical sample of the research consists of 29 experts (environmental experts and the experienced members of Iranian Association of Certified Public Accountants in this regard). In order to collect and analyze the opinions and comments of the experts, Fuzzy Delphi method, Paired Comparison Matrix technique, and Expert Choice Software Version 11 have been used. Results: The main influential variables on the environmental disclosure which have been identified in this research are preventive practices, compensatory practices, and managerial practices. Preventive practices include prevention of air pollution, protective practices of environment, and energy consumption patterns; compensatory practices contain loss compensatory practices and reducing compensatory practices; and managerial practices consist of participatory practices in social activities, acquiring certifications and honors, research and development. Conclusion: The influential variables on the environmental disclosure have the capacity to be disclosed in the financial statements and/or in the notes along with the financial statements according to their level of importance and in relation to their being qualitative and quantitative. Identifying the revenues and the costs of environmental activities and their disclosure will be a more efficient step in moving of organizations towards executing green accounting. Keywords: Environmental Disclosure, Fuzzy Delphi Method, Green Accounting, Model.