ارايه‌ي الگوي بهينه‌ي گسترش كالبدي- فضايي شهر اروميه

Presentating the Optimum Pattern for Physical- Spatial Development of Urmia City

يكي از موضوعات حياتي قرن بيست و يكم براي دانشمندان شهري در ارتباط با پايداري شهر، نوع فرم شهر(فشردگي يا پراكنش) و حومه‌نشيني يا نوشهرنشيني است. در واقع حركتي از شهر ماشيني به سمت شهر آينده (اطلاعات گره‌اي ترانزيت شهري) و احيا مجدد شهري است. لذا آگاهي از فرم فضايي و شكل شهر مي‌تواند نقش مهمي در ميزان موفقيت برنامه‌ريزان شهري داشته باشد و به بهبود محيط‌هاي شهري كمك شاياني بنمايد. هدف اين تحقيق شناخت الگوي رشد شهر اروميه به منظور برنامه‌ريزي جهت دستيابي به يك الگوي بهينه است. نوع تحقيق كاربردي و روش بررسي آن توصيفي- تحليلي است. داده‌ها و اطلاعات مورد نياز از طريق نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن، طرح‌هاي جامع و تفصيلي شهر، همچنين از طريق اسناد، مجلات، كتب مرتبط با موضوع و سازمان‌هاي مختلف جمع‌آوري گرديده است و سپس با استفاده از نرم‌افزارهاي Mat lab و Excel در چارچوب مدل‌هاي هلدرن، آنتروپي شانون، موران و گري براي شناخت الگوي رشد شهر داده‌ها تحليل شده‌اند. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه؛ الگوي رشد شهر اروميه به صورت پراكنده است و اين امر موجب ناپايداري زيست‌محيطي، اجتماعي، اقتصادي و در نهايت شكل شهري شده است. با توجه به پيامدهاي نامطلوب رشد پراكنده و در راستاي دستيابي به توسعه‌ي پايدار و شكل پايدار شهري به نظر مي‌رسد؛ روش تمركز غيرمتمركز (تبديل شهر تك‌مركزي به چندمركزي بر پايه‌ي متراكم‌سازي و افزون‌سازي فعاليت‌ها در مراكز فرعي) با تاكيد بر اصول و راهبردهاي رشد هوشمند شهري بهترين الگو براي گسترش كالبدي – فضايي شهر اروميه در آينده باشد.

With respect to urban sustainability, of the vital topics in 21st century for urban planning specialists are the type of urban form (centralization or sprawl) and suburbia or neo urbanization. In fact, this is a movement from a mechanical city toward a future city (nodal information of urban transit) and city restoration. Therefore information of spatial form could have main role in successfull urban planning and to help urban environment improvement. The current research aims at identifying the urban model of Urmia City in order to plan to achieve urban optimum pattern. This study is of applied type and the method of its investigation is descriptive-analytical. Required data and information was collected through the results of General Census of population and housing, urban comprehensive and detailed plans, also through documens, magazines and the books relevant with the subject and different organizations and the data was analyzed by Mat lab and Excel in models of Holderness, Shannon’s entropy, Moran and Geary’s coefficients. Findings indicate that the model of urban develpment is sprawl and this leads to un sustained ecological, social and economical and urban form. Regarding the consequences of sprawl growth and moving toward achieving sustainable development and sustainable urban form, it appears that decentralized centralization method (changing one central city into multicentre one based on centralization and multiplication of activities in sub centers) with the emphasis on principles and strategies of urban smart growth is the best model for achieving sustainable form in the future.