گويش بيرجندي: بقا يا زوال؟

Birjandi Dialect: Survival or Decline?

تحولات اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي در سال هاي اخير به همراه توسعه ي صنعت، فناوري و ارتباطات، موجب گرايش گويشوران زبان ها و گويش هاي بومي و اقليت به زبان­ ملي كشورمان يعني فارسي معيار شده است و اين روند، عاملي براي تضعيف جايگاه و تهديدي براي حفظ زبان ها و گويش هاي محلي به حساب مي آيد. بيرجندي يكي از گويش هاي محلي كشورمان است كه در سال هاي اخير كاربرد آن در حوزه هاي مختلف كاهش يافته و فراگيران اين گويش در نسل جوان هر روزه كمتر مي شوند. هدف اين پژوهش، به دست دادن شواهدي در مورد جايگاه اجتماعي اين گويش و ميزان كاربرد آن در حوزه هاي مختلف با استفاده از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده در چهار گروه تحصيلي، پنج گروه سني و دو گروه جنسيتي در شهر بيرجند است. بررسي داده هاي اين پژوهش نشان مي دهند كه به طور نسبي بيشترين ميزان كاربرد گويش بيرجندي مربوط به حوزه خانواده است و هر چه حوزه رسمي تر مي شود، ميزان كاربرد گويش بيرجندي كاهش مي يابد. سن در كاربرد گويش در حوزه ها و موقعيت هاي مختلف موثر است. در مجموع يافته هاي اين پژوهش از زوال تدريجي گويش بيرجندي در منطقه حكايت دارد.

Social, economic, political and cultural changes in recent years along with the expansion of industry, technology and communication has brought out the inclination of language speakers and local dialects and minority to the national language of our country, i.e. standard Farsi and this trend is counted as a factor for weakening of its position and a thread to the preservation of languages and local dialects. Birjandi dialect is one of the local dialects of our country which its usage has declined in various ranges in recent years and the learners of this dialect among young generation becomes less in every days. The aim of this research is obtaining some evidences relating to the social stance of this dialect and the scale of its application in various ranges by the use of questionnaires, interview and observation in four academic groups, five age circle and two sexuality class. The data investigations of this research indicates that the most rate of Birjandi dialect usage relatively is related to family realm and whatever this domain becomes so official, the range of the Birjandi dialect application decreases. The age class is effective in the application of this dialect in different scopes and situations. Totally the findings of this research indicates the gradual decline of Birjandi dialect in the region. Key Words: Standard Farsi, Birjandi dialect, language preservation, dialect decline