بررسي اثرات درماني روغن سياه‏دانه در كاهش ضايعه و ادم مغزي در مدل آزمايشگاهي سكته مغزي در موش صحرايي

Effects of the Treatment with ‍Nigella sativa Oil on Brain Injury and Edema in Experimental Model of Stroke in Rats

زمينه و هدف: سكته مغزي سومين عامل مرگ و معلوليت در بسياري از جوامع انساني است. هر ساله ميليون‏ها انسان از اين بيماري رنج مي‏برند. مصرف داروهاي گياهي و گياهان دارويي در كشورهاي مختلف رو به افزايش است. امروزه داروهاي گياهي به عنوان درمان جايگزين با عوارض كمتر يا مكمل درمان مورد استفاده قرار مي‏گيرند. گياه سياه دانه با نام علمي Nigella sativa تاريخچه غني طبي و مذهبي دارد. نظر به نقش تعيين كننده استرس اكسيداتيو در پاتوفيزيولوژي سكته مغزي تصور مي‏شود كه تجويز سياه دانه بتواند با ايجاد اثرات آنتي اكيسداني تاثير محافظتي در برابر عوارض اين بيماري داشته باشد. در مطالعه حاضر تلاش شد اثرات تجويز روغن سياه دانه به عنوان مداخله درماني پس از وقوع ايسكمي مغزي بر حجم ضايعه و ادم مغزي ايجاد شده مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرد. روش كار: در اين تحقيق 48 سر موش صحرايي نر از نژاد Sprague-Dawley در سه گروه شاهد، كنترل و درمان با روغن سياه دانه مورد مطالعه قرار گرفتند. حيوانات با تزريق داخل صفاقي كلرال هيدرات (mg/kg 400) بيهوش شدند. ايسكمي موضعي مغز به مدت 90 دقيقه با استفاده از تكنيك انسداد شريان مياني مغز توسط نخ نايلون پوشيده از سليكون ايجاد شد. در پايان دوره ايسكمي به حيوانات گروه درمان روغن سياه دانه ( ml/kg2) تزريق شد. 24 ساعت پس از ايسكمي حيوانات بطور تصادفي انتخاب شده و براي دو پروژه مورد بررسي قرار گرفتند: الف- حيوانات از نظر اختلالات حركتي با استفاده از آزمون نورولوژيك مورد ارزيابي قرار گرفتند و سپس جهت تعيين حجم ضايعه مغزي 6 برش از سطوح مختلف مغز تهيه شده و پس از رنگ آميزي با استفاده از سيستم آناليز تصويري مورد ارزيابي قرار گرفتند؛ ب- براي ارزيابي شدت ادم ايجاد شده از تعيين محتوي آب بافت مغز استفاده شد. يافته‏ها: در حيوانات گروه شاهد اختلال حركتي يا ضايعه مغزي مشاهده نشد. حيوانات گروه ايسكميك اختلالات حركتي شديدي نشان دادند (نمره آزمون نورولوژيك 55/0± 87/3). ميزان حجم ضايعه مغزي ايجاد شده در نيمكره چپ اين گروه 39±426 ميليمتر مكعب بود. بروز ايسكمي محتوي آب نيمكره چپ مغز در گروه ايسكميك را افزايش داد كه بطور معني داري از نيمكره سالم مغز در همين گروه و نيمكره‏هاي مغز گروه شاهد بيشتر بود (19/0± 8/83%، 05/0p < ). درمان با روغن سياه دانه ضمن بهبود اختلالات حركتي ناشي از ايسكمي بطور معني داري در مقايسه با گروه كنترل حجم ضايعه مغزي را كاهش داد. همچنين تجويز روغن سياه دانه ادم مغزي ايجادشده را بطور معني داري نسبت به گروه كنترل كاهش داد. نتيجه گيري: يافته‏هاي اين مطالعه نشان داد كه روغن سياه دانه مي‏تواند اثرات محافظتي در برابر آسيب ايسكميك مغزي داشته باشد. درمان با روغن سياه دانه ضمن كاهش حجم ضايعه مغزي سبب بهبود اختلالات حركتي ناشي از ايسكمي مي‏شود و ادم مغزي ايجاد شده را تقليل مي‏دهد.

Background & objectives: Stroke is third leading cause of death and disability in the most of human communities. The use of herbs and medicinal plants in different countries is increasing. Today, herbal medicine is used as alternative or complementary therapies with a fewer side effects. Nigella sativa has a rich medical and religious history. Oxidative stress has important role in the pathophysiology of stroke. As Nigella sativa has antioxidant effects, its administration may produce a protective effect against complications of this disease. We examined the effects of the treatment with Nigella sativa oil on the cerebral infarction and edema. Methods: 48 Male Sprague-Dawley rats were divided into three groups, sham, control ischemic and Nigella sativa oil treated (2 ml/kg) ischemic groups. Transient focal cerebral ischemia was induced by 90-min-long occlusion of the left middle cerebral artery followed by 24-h-long reperfusion. Neurological deficit score was evaluated at the end of the reperfusion period. Thereafter, the animals were randomly selected and used for two projects: (i) Measurement of the infarct volumes and neurological outcome (ii) investigation of ischemic brain edema formation using a wet/dry method. Results: Induction of cerebral ischemia in the control group produced considerable brain infarction in conjunction with impaired motor functions and severely brain edema. Treatment with Nigella sativa oil significantly reduced the infarct volume and improved the motor functions. The water content in the left (lesioned) hemisphere was considerably elevated in the control ischemic group. Administration of the Nigella sativa oil significantly lowered the water content in the ischemic lesioned hemisphere. Conclusion: Treatment with Nigella sativa oil can noticeably decrease the ischemic brain injury, attenuate edema formation and improve motor disabilities. Keywords: Stroke; Brain Edema; Nigella sativa; Rat.