اولويت بندي عوامل توانمندساز چابكي سازماني در دانشگاهها و مراكز آموزش عالي شهر يزد

Prioritizing factors enabling organizational agility in universities and centers of higher education in Yazd

چابكي وسيله اي رقابتي براي همه سازمانهاست كه امروزه، در محيط نامطمين و در حال تغيير مطرح است. بسياري از سازمانها در محيط رقابتي كنوني نيازمند برنامه ريزي راهبردي براي رسيدن به چابكي هستند. در اين خصوص، براي اجراي چابكي در سازمانها شناسايي عوامل توانمندساز چابكي سازماني ضروري است، زيرا شناخت اين عوامل مي تواند به سازمانها در طراحي، برنامه ريزي و اجراي چابكي ياري دهد؛ اما اين عوامل اولويت يكساني ندارند، مستقل از هم نيستند و وابستگيهاي دروني دارند. از طرفي، دانشگاهها نيز به عنوان يكي از سازمانهاي دانش محور نيازمند چابكي هستند. بنابراين، هدف اين پژوهش شناسايي و اولويت بندي عوامل توانمندساز ساختاري چابكي سازماني در دانشگاهها با استفاده از رويكرد مدلسازي ساختاري تفسيري بود. تحقيق حاضر از نظر هدف كاربردي و از نظر ماهيت و روش توصيفي- تحليلي و ابزار جمع آوري اطلاعات پرسشنامه بود. جامعه آماري از دو بخش تشكيل شد. در بخش اول، به منظور شناسايي عوامل توانمندساز ساختاري چابكي سازماني در دانشگاهها بر اساس منطق مدلهاي تحليل عاملي، نمونه 283 نفري از رييسان، معاونان، مديران گروهها و اعضاي هييت علمي و مربيان دانشگاهها و مراكز آموزش عالي شهر يزد به روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي انتخاب، بررسي و تجزيه و تحليل شد. در بخش دوم، به منظور سطح بندي و اولويت بندي عوامل كليدي شناسايي شده، از ديدگاه 10 نفر از استادان دانشگاه كه بر موضوع تحقيق تسلط علمي و عملي داشتند، بهره گرفته شد. نتايج تحليل عاملي نشان داد كه هفت عامل فرهنگ، تشكيل سازمان دانش محور، نيروي كار چابك، بهبود مستمر، شراكت و همكاري جمعي، فناوري اطلاعات و ساختار سازماني به عنوان عوامل كليدي توانمندساز ساختاري چابكي سازماني در دانشگاهها به شمار مي روند. همچنين، نتايج مدلسازي ساختاري تفسيري نشان داد كه عامل تشكيل سازمان دانش محور بالاترين قدرت نفوذ و كمترين وابستگي را در بين شش عامل كليدي ديگر دارد.

Agility is a competitive means for all organizations that is considered important in todayʹs uncertain and changing environment. In current competitive environment, many organizations need strategic planning to achieve agility. In this regard, for implementing agility in organizations, identifying factors enabling organizational agility is essential because understanding these factors can help organizations to design, plan and implement agility. But these factors do not have similar preference and have internal dependencies. On the other hand, universities as one of the knowledge based organization need agility. Therefore, the aim of this study was to identify and prioritize factors enabling structural organizational agility in universities via interpretive structural modeling approach. The aim of present study is practical and its method and nature is descriptive – analytical. A questionnaire was used to collect information. The statistical population consisted two parts. In first part, for identifying factors enabling organization agility structure, a sample of 283 individuals including presidents, vice presidents, department chairs, and faculty members and instructors in Yazd were selected according to random - stratified sampling and their opinions were evaluated an analyzed. In second part, for leveling and prioritizing identified key factors, 10 faculty members who had practical and scientific expertise about the issue were used. Factor analysis results showed that seven factors of culture, forming knowledge-based organizations, agile workforce, continuous improvement, participation and collective cooperation, information technology and organizational structure are considered as key factors enabling organization agility structure at the universities. Also, the results of interpretive-structural modeling showed that the factor of forming knowledge-based organization has the highest power and the least dependency among other 6 key factors. Keywords: Higher education, Agility enablers, Interpretive structural modeling, Iran.