تحليل آماري زمينه هاي آب و هوايي بيابان زايي در ايران

در اين مقاله براي بررسي ميزان آسيب پذيري ايران به بيابان زايي از شاخص بيوكليماتيك يونپ (برنامه محيط زيست ملل متحد) استفاده شد. ابتدا داده هاي مربوط به دو پارامتر ميانگين دماي سالانه و جمع بارش سالانه 45 ايستگاه هواشناسي سينوپتيك براي يك دوره 30 ساله (2005-1976) از سازمان هواشناسي كشور اخذ گرديد. سپس شاخص يونپ براي كل ايستگاه ها محاسبه و نقشه پهنه بندي آن براي كل ايران تهيه شد. در ادامه با استفاده از آزمون آماري-گرافيكي من-كندال كه يكي از روش هاي پيشنهادي سازمان هواشناسي جهاني براي تحليل سري هاي زماني مي باشد روند تغييرات شاخص يونپ در گستره ايران بررسي شد. بر اساس شاخص يونپ مشاهده شد كه بيش تر مساحت ايران تحت سيطره اقاليم خشك و نيمه خشك مي باشند كه از لحاظ كلاس خطر بيابان زايي در طبقه شديد و بسيار شديد قرار مي گيرند. نتايج آماره من–كندال نشان مي دهند كه از بين 45 ايستگاه مورد مطالعه تنها 8 ايستگاه داراي روند معنادار بوده اند. در سه ايستگاه بيرجند، تبريز و مشهد روند تغييرات شاخص يونپ داراي روند منفي بوده كه نشان از تمايل تغيير اقليم اين ايستگاه ها از اقليم نيمه خشك به اقليم خشك را دارند. شاخص يونپ دو ايستگاه اروميه و خوي نيز داراي روند منفي بوده اند، اما با اين تفاوت كه اقليم اين دو ايستگاه تمايل به سمت اقليم نيمه خشك را نشان مي دهند. روند تغييرات در ايستگاه سنندج در غرب ايران نشان از جابجايي بين اقليم نيمه مرطوب با اقليم نيمه خشك و ايستگاه يزد از اقليم خشك به اقليم فرا خشك دارد. اما ايستگاه زابل در شمال استان سيستان و بلوچستان تنها ايستگاهي بوده است كه روند يونپ آن مثبت بوده است. يعني روند تغييرات آن از اقليم فراخشك به سمت اقليم خشك بوده است. ايستگاه هاي نامبرده تنها ايستگاه هايي بودند كه روند تغييرات آن ها در سطح احتمالاتي 05/0=? معني دار بوده است.