تاثيرات برنامه حذف مالاريا بر روي كيفيت نظام مراقبت مالاريا در كشور ايران

Study of Malaria Elimination program Efficacy on Quality of Malaria Surveillance System in Iran

  زمينه و هدف: مالاريا از قديم به عنوان يكی ازمسائل بهداشتی مهم كشورتلقی شده است. نظام مراقبت مالاريا يكی از قديمی ترين و منسجم ترين نظام های مراقبت بيماری­ها در كشور است. برنامه كنترل مالاريا از ابتدای سال1390 از كنترل به حذف تغيير يافت. بنابراين بررسی كيفيت نظام مراقبت مالاريا در اين برهه از اهميت زيادی برخوردار است. مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثير برنامه حذف بر روی كيفيت نظام مراقبت مالاريا طراحی شده است.   روش كار: اين مطالعه يك مطالعه توصيفی تحليلی از نوع مقايسه ای می­باشد كه در چهار دانشگاه علوم پزشكی واقع در استان­های مالارياخيز كشور كه انتقال محلی مالاريا در آنها جريان دارد، به منظور ارزيابی كامل بودن و صحت نظام مراقبت مالاريا در دو مقطع قبل و بعد از شروع برنامه حذف مالاريا در كشور، صورت پذيرفته است. در اين مطالعه كليه فرم های مربوط به موارد مثبت مالاريا در طی سال های 1389 تا 1391 كه از مراكز بهداشتی درمانی منتخب در استان­های مالارياخيز به سطح شهرستان فرستاده شده بود از نظر كيفيت مورد بررسی قرار گرفت و كامل بودن و صحت داده ها ارزيابی گرديد و در دو مقطع دوسال قبل و دو سال بعد از شروع برنامه حذف مالاريا با هم مقايسه شد.   نتايج: تعداد 1927 فرم، 1036 فرم(8/53%) برای سالهای 88 و 89 (قبل از برنامه حذف) و 891 فرم(2/46%) برای سال هاي90 و 91 (بعد از برنامه حذف) مورد بررسی قرار گرفت. بررسی شاخص كامل بودن اطلاعات به تقكيك دانشگاه های علوم پزشكی مورد مطالعه نشان داد برای مجموع دو فرم 3و 4، بيشترين و كمترين درصد كامل بودن را به ترتيب دانشگاه­های علوم پزشكی ايرانشهر و هرمزگان(با 8/94% و 30/17%) دارا بودند. بيشترين درصد كامل بودن فرم شماره3 مربوط به دانشگاه علوم پزشكی زاهدان با 78% و بيشترين درصد كامل بودن فرم شماره4 مربوط به دانشگاه علوم پزشكی ايرانشهر با 97% بوده است. مقدار كامل بودن فرم های مورد مطالعه برای كل سال­های مورد بررسی 3/84% بود. شاخص كامل بودن برای مجموع دو فرم 3 و 4 در طی سالهای 88و 89 (سال­های قبل از برنامه حذف مالاريا) برابر 7/83% بود و اين مقدار با اندكی افزايش برای سال­های بعد از برنامه حذف مالاريا (90 و 91)، به 85% رسيده بود. نتايج آزمون آماری برای بررسی اختلاف كامل بودن فرم های گزارش دهی، معنی دار نبود.   نتيجه گيری: نتايج اين مطالعه نشان داد كه فرم های گزارش دهی موارد، در كل 84% كامل بودند كه اين مقدار برای سال­های قبل از شروع برنامه حذف برابر 7/83% و برای سال­های بعد از شروع برنامه حذف برابر85% بود. برنامه حذف مالاريا شاخص كامل بودن اطلاعات را با مقايسه فرم های 3 و 4 گزارش دهی موارد در دو مقطع زمانی قبل (سال­های 88 و 89) و بعد (سال­های 90 و 91)اندكی افزايش داده است. افزايش در شاخص كامل بودن اطلاعات برای فرم شماره 4 گزارش دهی موارد با 4% افزايش همراه بود و برخلاف انتظار بهبود كيفيت و كامل بودن برای فرم 3 گزارش دهی، كاهشی 3 درصدی داشت. بنابراين شروع برنامه حذف تاثير چندان زيادی بر كامل شدن و افزايش كيفيت كامل بودن داده های فرم­های گزارش دهی موارد نداشته است.

  Background and Aim : The National Malaria Control Program was developed, in 2011, into the National Malaria Surveillance Program. It is one of the most comprehensive surveillance systems in Iran. The aim of this study was to evaluate the impact of malaria elimination program on data quality and accuracy in the national malaria surveillance system.   Materials and Methods : This was a cross-sectional study conducted in four malaria-prone provinces in Iran to determine and assess the completeness and accuracy of the information collected in the malaria surveillance system. The purpose was to compare data reporting forms 3 and 4 (reporting positive cases from selected district health centers) between two time points, namely, 2009-2010 (before starting the program) and 2010-2012 (after starting the program).   Results: The total number of reporting forms included in the study was 1927, nearly 54% from the initial time point and the rest from the final time point. The highest and lowest proportions were 94.78% and 17.30% from Iranshahr and Hormozgan University health centers, respectively. On the whole, the degree of completeness of the forms was 84% (83.7% and 85% before and after starting the program, respectively). Based on the Chi-square test, the differences were not statistically significant.   Conclusion: Only a minor change occurred in the degree of completeness of the forms between the two time points: a 4% increase in form 4 and a 3% decrease in form 3. It can be concluded, then, that the elimination program h ad no significant effect on the completeness and accuracy of the reporting forms.