تاثير مداخله آموزشي بر ميزان مصرف شير و لبنيات در دانش آموزان دختر بر اساس نظريه رفتار برنامه ريزي شده

Effect of an educational intervention based on the theory of planned behavior on milk and dairy products consumption by girl-pupils

  مقدمه و هدف: شير و فرآورده های لبنی بيشتر از50% كلسيم مورد نياز بدن را در رژيم غذايی روزانه تامين می­كنند. به منظور ارتقای سلامت نوجوانان و پيشگيری از اثرات مخرب بيماری پوكی استخوان در بزرگسالی نياز به اتخاذ تدابير لازم برای افزايش مصرف شير در بين نوجوانان می باشد. لذا اين پژوهش با بهره گيری از نظريه رفتار برنامه ريزی شده به طراحی و اجرای يك برنامه آموزشی به منظور ارتقای مصرف شير و لبنيات در بين دانش آموزان كلاس هشتم شهرستان كامياران پرداخته شده است.   روش كار: در اين مطالعه نيمه تجربی كه در سال 1393 صورت گرفت 168 دانش آموز كلاس هشتم شركت كردند كه بر اساس نمونه گيری خوشه­ای، به صورت تصادفی از بين 6 مدرسه، 2 مدرسه انتخاب گرديد كه يك مدرسه به عنوان گروه مداخله و مدرسه ديگر به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شد. دانش آموزان گروه مداخله طی 4 جلسه آموزشی، يك پمفلت و پوستر مرتبط با موضوع را دريافت نمودند. سنجش ها شامل سازه های نظريه رفتار برنامه ريزی شده، يادآمد 24 ساعته و بسامد دريافت شير و لبنيات در طی 3 روز گذشته بود. كليه شركت كنندگان پرسشنامه ها را قبل از مداخله و 3 ماه بعد از مداخله تكميل كردند. داده ها با استفاده از نرم افزار 18 SPSS و بر اساس آزمون های آماری كای دو، تی مستقل و تی زوجی مورد تحليل قرار گرفتند.   نتايج: ميانگين نمره قصد رفتاری، نگرش ،كنترل رفتاری درك شده و هنجارهای انتزاعی پس از مداخله آموزشی در گروه آزمون به طور معنی داری افزايش يافت ) 001/0 p< ) .همچنين دريافت روزانه شير و لبنيات 36/0 واحد در روز در گروه مداخله افزايش يافت( 001/0 p< ) .   نتيجه گيری : با توجه به اثر بخشی و كم هزينه بودن اين مداخله، به نظر می­رسد گسترش اين برنامه می تواند به افزايش مصرف شير و لبنيات در دانش آموزان منجر شود.

  Background and Aim : Milk and dairy products provide more than 50% of the calcium requirement in the daily diet of Iranians. In order to promote adolescents’ health and prevent the devastating effects of osteoporosis in adulthood, appropriate action should be taken to increase milk consumption among adolescents. The objective of this study was to increase milk and dairy products consumption among eighth-grade girl-pupils in Kamyaran City, Iran through designing and implementing an educational program based on the theory of planned behavior (TPB).      Materials and Methods : This was a quasi-experimental study conducted in 2014, including a total of 168 eighth-grade girl-pupils from two (out of six) schools, one as the intervention and the other as the control group, selected randomly by cluster sampling. The intervention group received education in 4 sessions, the educational tools being a pamphlet and a poster. Data were collected on the TPB constructs, food intake (by 24-hour dietary recall), and frequency of milk and dairy product intakes during the previous 3 days. All the participants completed the questionnaires at the beginning and 3 months after the intervention. The data were analyzed using the SPSS-18 software, the statistical tests being chi-square, independent-t and paired t-tests.   Results : The intervention brought about statistically significant increases in the mean scores of behavior intention, attitude, subjective norms, and perceived behavioral control (p<0/001). In addition, an increase was observed in the frequency of milk and dairy product intake, which was 0.36 units per day initially (p<0/001).      Conclusion : Considering the effectiveness and low cost of this intervention, expanding this program can potentially lead to a rise in milk and dairy products consumption among the pupils.