مزيت‌سنجي منابع مالياتي و حق بيمه‌اي در تامين مالي اجتماعي از ديدگاه اسلام

The Cost and Benefit Analysis of Financing Social Security through Tax Revenues and Insurance Contributions from Islamic Perspective

امروزه برنامه‌هاي تامين اجتماعي علي رغم ضرورت انكار ناپذير و تمامي دستاوردهاي مثبتي كه داشته‌اند، با چالش‌ها و بحران‌هاي مهمي در ناحيه تامين منابع مالي مواجه‌اند. يكي از مهمترينِ اين چالش‌ها، چالش مربوط به انتخاب يكي از منابع مالياتي و يا حق بيمه‌اي به عنوان منبع مالي تامين اجتماعي است. در اين زمينه در حالي كه نظام‌هاي بِوِريجي (مانند انگليس و دانمارك) منابع مالياتي را ترجيح مي‌دهند، در نظام‌هاي بيسماركي (مانند آلمان و فرانسه) استفاده از منابع حق بيمه‌اي شيوع بيشتري دارد. در نظام مالياتي و تامين اجتماعي ايران نيز در حال حاضر (صرف نظر از اختصاص يك درصد از ماليات بر ارزش افزوده به مخارج بهداشت و درمان در بودجه سال 93 و كسر بودجه نهاد‌هاي تامين اجتماعي كه از محل بودجه عمومي دولت جبران مي‌شود) ارتباط تعريف ‌شده‌اي ميان درآمدهاي مالياتي دولت و انجام وظيفه تامين اجتماعي وجود ندارد و مخارج تامين اجتماعي عمدتا متكي بر درآمدهاي بيمه‌اي است. بي‌گمان انتخاب يكي از اين دو منبع، علاوه بر اينكه به زمينه‌هاي تاريخي پيدايش و رشد الگوهاي تامين اجتماعي در كشورها وابسته است، از برخي معيارهاي اساسي مانند كارآمدي، عادلانه‌تر بودن، شفافيت، سهولت و... نيز پيروي مي‌كند. اين مقاله به روش تحليلي – توصيفي به دنبال اثبات اين فرضيه است كه بر اساس اصول و معيارهاي برگرفته از منابع اسلامي و تحليل ويژگي‌هاي قابل استنباط از منابع و مصارف ماليات‌هاي اسلامي و همچنين تحليل مقايسه‌اي ويژگي‌ها و پيامدهاي منابع مالياتي و حق بيمه‌اي متداول در تامين مالي تامين اجتماعي، استفاده از منابع مالياتي بر منابع حق بيمه‌اي ارجحيت دارد. تحليل پيامدهاي مثبتِ گزينش منابع مالياتي به جاي منابع بيمه‌اي از ديگر اهداف اين مقاله است

Despite of undeniable necessity and positive achievements, social security programs face important challenges and crises regarding financing. One of these challenges is related to financing by selecting tax resources or insurance contributions. The countries such as England and Denmark prefer tax revenues for this purpose while Germany and France use insurance contributions. At the present time in Iranian tax and social security systems, there is no definite relationship between government tax revenues and social security and the related expenditures are financed mainly through insurance revenues (except allocating one percent of VAT to health care in 1393 budget and social security institutions’ budget deficit which is provided through state general budget). Surely, selecting one of these resources depends not only on historical backgrounds and increasing models of social security in countries but also on essential criteria such as efficiency, fairness, transparency and easiness. According to the Islamic resources, directions and related arguments, this paper attempts to prove tax revenues are the most preferred via insurance revenues. The other objective of this paper is to analyze positive consequences of selecting tax revenue.