بررسي اثر متانول بر برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيك نخود (Cicer arietinum L.) تحت تنش خشكي

Effects of foliar application of methanol on physiological characteristics of chickpea (Cicer arietinum L.) under drought stress

به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی متانول بر میزان رنگدانه‌های فتوسنتزی، تثبیت CO2، عملكرد كوانتومی فتوشمیایی (FV/FM)، محتوای آب نسبی، CO2 درون سلولی، كارایی مصرف آب و پایداری غشای سلول‌های برگی نخود (رقم كرج) در شرایط تنش خشكی، آزمایشی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح كاملاً تصادفی با سه تكرار در شهریور سال 1390 در پژوهشكده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد به‌اجرا درآمد. عامل محلول‌پاشی متانول با 5 سطح: شاهد (بدون محلول‌پاشی)، 20، 25، 30 و 35 درصد حجمی بود كه به هركدام از سطوح 2 گرم در لیتر گلیسین اضافه شد. محلول‌پاشی 3 بار طی فصل رشد گیاه و با فواصل 10 روزه صورت گرفت. محلول‌پاشی گیاهچه‌ها تا زمان جاری شدن قطره‌های محلول روی برگ ادامه یافت. عامل خشكی نیز شامل تنش خشكی (25 درصد ظرفیت مزرعه) و بدون تنش خشكی (100 درصد ظرفیت مزرعه) اعمال شد. نتایج نشان داد بین سطوح مختلف متانول تفاوت معنی‌داری (P 0.01) از نظر میزان كلروفیل a، b، كارتنوئید، كلروفیل كل، نسبت كلروفیل a به b، تثبیت CO2، عملكرد كوانتومی فتوشمیایی (FV/FM)، CO2 درون سلولی، محتوای آب نسبی، ضریب پایداری غشاء و كارایی مصرف آب وجود داشت. محلول‌پاشی با سطح 30 درصد حجمی، موجب افزایش معنی‌داری در میزان كلروفیل a، b، كلروفیل كل، تثبیت CO2 ، محتوای آب نسبی و CO2 درون سلولی نسبت به دیگر سطوح شد. بین سطوح مختلف متانول تفاوت معنی‌داری در پتانسیل عملكرد كوانتومی (FV/FM) وجود نداشت اما افزایش معنی‌داری نسبت به شاهد مشاهده شد. اثرات متقابل تنش خشكی و متانول تأثیر معنی‌داری بر میزان كارتنوئید و محتوای آب نسبی نداشت، اما بر میزان كلروفیل a، b، كلروفیل كل، نسبت كلروفیل a به b، تثبیت CO2 ، عملكرد كوانتومی فتوشمیایی (FV/FM)، CO2 درون سلولی و ضریب پایداری غشا معنی دار (P 0.05) بود.

In order to evaluate the effects of foliar application of methanol on some physiological characteristics of chickpea under drought stress, an experiment was conducted as a factorial based on completely randomized design with three replications in 2011 at the Recearch center of plant for Sciences in Ferdowsi University of Mashhad. The first factor was different levels of methanol including, 0 (control), 20, 25, 30, 35 volumetric percentage (v/v), which were used as foliar applications at three times during growth season of chickpea, with 10 days intervals. Second factor was drought stress condition in two levels 25 and 100 percent of field capacity. Results showed that there was significant difference (P 0.01) between methanol levels concentrations regarding to chlorophyll a, b, carotenoid, total chlorophyll content, assimilation CO2, relative water content, chlorophyll feluorecence (Fv\Fm) and membrane stability coefficient. Spraying with 30% volume level significantly increased chlorophyll a and b content, assimilation CO2 and relative water content compared to control. There was no significant difference on chlorophyll feluorecence (Fv\Fm) between methanol levels, but there was significant increase compared to control. Effects of drought and methanol were not significant differences on carotenoid and relative water content but on the chlorophyll a, b, total chlorophyll content, chlorophyll a/b ratio, CO2 assimilation, chlorophyll feluorecence (Fv\Fm), interacellular CO2 and membrane stability coefficient were significant (P 0.05).