بررسي پايداري ژنوتيپ‌هاي لوبيا به بيماري سوختگي باكتريايي معمولي با عاملXanthomonas axonopodis pv. phaseoli با روش‌هاي رگرسيوني، امي (AMMI) و موير(Muir)

Stability of bean (Phaseoulus vulgaris L.) genotypes in common bacterial blight condition using regression analysis, the additive main effects and multiplicative interactions (AMMI) and Muir methods

بیماری سوختگی باكتریایی معمولی با عامل Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli یكی از مهمترین بیماری‌های لوبیا در ایران و جهان محسوب می‌شود. استفاده از سموم شیمیایی تأثیری در كنترل بیماری ندارد. بهترین روش كنترل بیماری، استفاده از ارقام مقاوم با تولید محصول پایدار می‌باشد. در این پژوهش، 26 ژنوتیپ لوبیا جهت ارزیابی پایداری و سازگاری عملكرد در شرایط آلودگی مصنوعی و غیرآلوده به بیماری سوختگی باكتریایی معمولی لوبیا طی سال‌های 1386 و 1387 در مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان مركزی ارزیابی شد. پایداری ژنوتیپ‌های لوبیا به روش‌های رگرسیونی، تجزیه اثرات اصلی جمع‌پذیر و اثرات متقابل ضرب‌پذیر (AMMI) و مویر انجام گردید. در روش رگرسیون باتوجه به سه عامل عملكرد، ضریب زاویه و انحراف از رگرسیون، ژنوتیپ 21407 مناسب‌ترین ژنوتیپ انتخاب شد. در تجزیه امی دو مؤلفه اصلی اول و دوم جمعاً 90 درصد تغییرات اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط را توجیه می‌كنند. نمودار دو طرفه میانگین عملكرد و مؤلفه اصلی اول نشان داد ژنوتیپ‌های 21407 و 21275 از عملكرد بالا و پایداری مناسب برخوردار بودند. بر اساس تجزیه واریانس مویر، 21 درصد اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط مربوط به واریانس هتروژن (HV) و 79 درصد مربوط به اثر متقابل غیر همبسته ((IC می‌باشد. در این روش ژنوتیپ 21410 كمترین درصد مجموع مربعات اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط و بیشترین پایداری را نشان داد. در مجموع، براساس سه شاخص پایداری، عملكرد و مقاومت به بیماری، لاین 21407 مناسب‌ترین ژنوتیپ شناسایی گردید.

Common bacterial blight (CBB) caused by Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli is a serious disease of bean fields in Iran and the world. Chemical control of CBB is inefficient, therefore the use of resistant genotypes with stability production is the most suitable alternative. Stability and adaptability of 26 bean genotypes yield in the presence and absence of CBB were evaluated in Agricultural Research and Natural Resources Center of Markazi Province, in 2007 and 2008 using regression analysis, the additive main effects and multiplicative interactions (AMMI) and muir methods. The best genotype in regression analysis, based on yield, regression coefficient and deviation from regression was 21407. In AMMI analysis, the first two interaction principal component axes (IPCA1 & IPCA12) explained 90% of the genotype×environment interaction. Biplot of yield mean and IPCA1 showed that genotypes 21407 and 21275 were the most stable with high yield. In muir method, 21% and 79% of the genotype×environment interaction belonged to heterogeneous variance (HV) and imperfect correlation (IC), respectively. In this method the genotype 21410 had the least total sum of squares of genotype × environment interaction, so it was the most stable genotype. According to all results, the best genotype was 21407 based on stability, yield and resistant to CBB.