تيمارهاي فيزيكي بذر و نقش آن بر بهبود سبز مزرعه و عملكرد بارهنگ در كشت تاخيري

Physical Seed Treatment and Their Effects on Seedling Emergence and Yield of Ribwort Plantain (Plantago lanceolata) in Delayed Sowing Date

به منظور بررسي تاثير تيمارهاي فيزيكي بذر بر بهبود سبز كردن، استقرار بوته و عملكرد بارهنگ تحت شرايط كشت تاخيري، آزمايشات گلخانه‌اي و مزرعه‌اي در دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز در سال زراعي 1393 اجرا شد. بذرهاي بارهنگ توسط امواج فراصوت، ميدان مغناطيسي، اشعه‌هاي گاما، بتا و ليزر به مدت هاي 5/3 و 5 دقيقه تيمار و در تاريخ‌هاي 15 و 30 ارديبهشت ماه كاشته شدند. كليه ي روش هاي پيش تيمار بذر نسبت به شاهد، باعث كاهش زمان شروع سبز كردن، 50 درصد سبز كردن و متوسط زمان سبز كردن گرديدند. حداكثر وزن خشك گياهچه (49/0 گرم) به ترتيب از تيمار ميدان مغناطيسي به مدت 5 و 5/3 دقيقه و امواج فراصوت (40/0 گرم) به دست آمد. كاهش مدت زمان پرتودهي ميدان مغناطيسي از 5 به 5/3 دقيقه سبب كاهش شاخص قدرت گياهچه‌ها گرديد. در اثر كاشت بذرها در 15 و 30 ارديبهشت ماه، مرحله رسيدگي در تيمارهاي ميــدان مغنــاطيسي و امواج فراصوت به ترتيب 2/112 و 7/99 روز پس از كاشت اتفاق افتاد. شاخص سطح برگ از نظر آماري تحت تاثير تاخير 15 روزه كاشت بذر قرار نگرفت. تحت شرايط مزرعه‌اي، تفاوت معني‌داري از لحاظ عملكردهاي بذر با تاخير در تاريخ‌ كاشت مشاهده نشد و عملكرد دانه بين 176 كيلوگرم در هكتار براي شاهد و اشعه‌هاي گاما و بتا تا 211 كيلوگرم در هكتار براي تيمارهاي ميدان مغناطيسي و امواج فراصوت متغير بود. تيمار فيزيكي بذرهاي بارهنگ با ميدان مغناطيسي و امواج فراصوت را مي‌توان به صورت موثر جهت بهبود رشد گياه و به ويژه عملكرد آن در حالت كشت تاخيري استفاده نمود.

To investigate the possibility of improving seedling emergence, stand establishment and yield of late sown ribwort plantain (Plantago lanceolata) by seed priming pot and field experiments were conducted at the Islamic Azad University, Tabriz, Iran during 2013. The ribwort plantain seeds were differently treated by ultrasonication, laser, magnetic field, gamma and beta irradiations all for 3.5 and 5 min. and were sown on 5th and 20th of May. All of the seed priming treatments reduced seedling emergence time, 50 % of seedling emergence and mean emergence time as compared with control. Highest seedling dry weight (0.49 g.plant-1) resulted from magnetic field treatment for 5 min. followed by magnetic field for 3.5 min. and ultrasonic treatments (0.40 g.plant-1). A further reduction in exposure time of magnetic field from 5 to 3.5 min. decreased seedling vigor index. When seeds were sown in 5th and 20th May, maturity period of plots treated with magnetic field and ultrasonic happened to range between 112.2 and 99.7 days after sowing, respectively. Leaf area index remained statistically unaffected due to a delay of 15 days in sowing date. Under field conditions, there was not significant difference between seed yields from sowing dates, and the yield ranged from 176 kg.ha-1 in control, gamma and beta irradiations up to 211 kg.ha-1 in magnetic field and ultrasonic treatments. It can be concluded that priming ribwort plantain seeds by magnetic field and ultrasonic waves would effectively be used to improve the crop performance and yield especially in late sown plants.