ارزيابي اثر هلالي‌هاي آبگير بر عملكرد پوشش سطح خاك با استفاده از روش تحليل عملكرد چشم انداز

هلالي هاي آبگير از روش‌هاي ذخيره نزولات آسماني است كه در مناطق خشك و نيمه‌خشك براي اصلاح و احياي مراتع استفاده مي‌شود. اين مطالعه با هدف بررسي تاثير هلالي‌هاي آبگير بر برخي شاخص‌هاي ساختاري و عملكردي مراتع نارون خاش در استان سيستان و بلوچستان انجام شد. بدين منظور منطقه تحت تاثير هلالي و منطقه شاهد انتخاب و در هر منطقه تعداد 5 ترانسكت 50 متري به طور تصادفي مستقر گرديد. در طول هر ترانسكت ساختار پوشش گياهي شامل طول، عرض و نوع لكه‌هاي بوم شناختي و فضاي بين‌لكه‌اي ثبت شد. سپس براي تعيين سه ويژگي عملكردي مرتع شامل پايداري، نفوذپذيري و چرخه موادغذايي، تعداد 11 شاخص سطح خاك براي لكه‌ها و فضاي بين‌لكه‌اي با 3 تكرار ارزيابي شد. شاخص‌هاي عملكردي مناطق مرجع و اصلاحي توسط آزمون t مستقل مقايسه شد. همچنين عملكرد لكه‌هاي مختلف نيز در منطقه اصلاحي و شاهد با تحليل واريانس و مقايسه ميانگين توكي بررسي گرديد. نتايج نشان داد كه كليه شاخص‌هاي عملكردي و ساختاري سطح خاك در دو منطقه اصلاحي و مرجع در سطح 5 درصد اختلاف معني‌داري داشتند. در بين 3 نوع لكه (بوته درمنه، درختچه قيچ و هلالي) و فضاي بين لكه‌اي (خاك لخت) مطالعه شده، لكه درختچه قيچ داراي بهترين شاخص‌هاي عملكردي بود. اين نتايج نشان داد كه ايجاد هلالي اگرچه باعث بهبود شرايط ساختاري و عملكردي كلي سايت مي‌گردد، اما احياي بيولوژيك و افزايش تراكم گونه‌هاي بوته‌اي و درختچه‌اي نيز مي‌توانند بطور قابل ملاحظه‌اي به بهبود شرايط مرتع كمك نمايند.

Semi-circular bunds are widely used as a water harvesting method to improve rangeland condition in arid and semi-arid areas. This study aimed to evaluate the effects of semi-circular bunds on the structural and functional status of Naron-E- Khash rangelands in Sistan & Baluchistan province. The length and width of all patches, inter-patch lengths were recorded along the 10 established 50 meters transects in treated and reference sites. Eleven soil surface indicators with three replications were measured in each patch and inter patch area to calculate the stability, infiltration and nutrient cycling of the studied sites. The functional indices of treated and control sites were compared using independent t test. The functionality of various patched were compared using analysis of variance and the Duncanʹs multiple range test. According to the results, all structural and functional indices in treated and control sites varied significantly (?= 5 %). The functionality of soil surface covered by Zygoghyllum atriplicoides were more appropriate than soils covered by Artemisia sieberi, area influenced by semi-circular and inter-patch area (bare soils). Although this study indicated that semi-circular bunds can improve the structural and functional status of rangelands, biological restoration with endemic shrub and woody species is also effective to improve rangeland condition.