قدرت و سلطنت معنوي اوليا در نگاه شيخ احمد جام (ملاحظه سبك‌شناسانه در انس‌التّايبين و مقايسه آن با مقامات ژنده‌پيل)

از ديرباز ارتباط بين نگرش هنرمند با زبان او، اعمّ از زبان ادبي و غيرادبي، مورد توجّه سبك‌شناسان بوده است. برخي توجّه به مشبّه‌به‌ها را در متن ادبي از مهم‌ترين روش‌هاي يافتن ارتباط بين محتوا و فرم دانسته‌اند و از آن روي كه وجه‌شبه از مشبّه‌به اتّخاذ مي‌شود، براي بررسي نگرش هنرمند مهم قلمداد كرده‌اند. در اين جستار، بر آنيم تا تاثير مفهوم قدرت و سلطنت معنوي اوليا را كه از بنمايه‌هاي متن انس‌التّايبين است، در تصويرهاي شيخ جام بررسي كنيم. براي اين منظور، با استفاده از روش خوشه‌هاي تصويري، تصاوير مربوط به سلطنت و دربار را در تشبيه‌هاي شيخ استخراج مي‌كنيم و نشان خواهيم داد كه اين تصاوير در صفحات و باب‌هاي مختلف كتاب تكرار شده است. همچنين تاثير مفهوم قدرت و سلطنت معنوي اوليا در تصاوير حيوانات در مشبّه‌به‌هاي كتاب مشاهده مي‌شود كه موارد و تكرار آن را در صفحات و باب‌هاي مختلف كتاب نشان خواهيم داد. در اين مورد، براي نمونه تشبيهات شيخ جام را مورد بررسي قرار مي‌دهيم. در بخش بعد، بيان آشكار اين مضمون را در سخنان شيخ در انس‌التّايبين بررسي خواهيم كرد و از اين طريق، ارتباط ميان فرم و محتوا كاملاً مشخّص مي‌شود. پس از انجام همه اين مراحل به مقايسه آن با نمونه‌هايي از مقامات ژنده‌پيل كه در قالب حكايات و كرامات شيخ و در شكل ديگر، به همين مضمون اختصاص دارد، خواهيم پرداخت و نشان مي‌دهيم كه افسانه‌هاي سديدالدّين غزنوي در اين باب، ريشه در حقيقتي از انديشه و زندگي شيخ جام دارد.