هم‌گرايي فطرت و فرهنگ؛ راز جهان‌شمولي مهدويت

در انديشه ديني، فطرت، نظريه‌اي است مبتني بر اين بيان كه نوع انسان‌ها ماهيت واحدي دارند و داراي يك سلسله حالات ثابت و مشتركند كه مي‌تواند خاستگاه نظام ارزشي، شناختي و رفتاري معين و واحد نيز باشد. همچنين تنها نظامي معتبر و صحيح است كه در حقايق و واقعيت‌ها ريشه داشته باشد و تنها از آن‌ها تغذيه كند. مقاله با بيان ديدگاه و نگرش ديني و فراديني انديشمندان از يك‌سو به تبيين فطرت به معناي اصل مشترك انسان‌ها مي‌پردازد و از سوي ديگر با بيان فرهنگ به معناي نظامي از رفتارهاي بايسته و شايسته به اين نتيجه مي‌رسد كه وقتي واقعيات و تكوينيّاتي هست كه همه انسان‌ها در آن مشتركند، چرا نتوان نظام ارزشي، شناختي و تشريعي معتبر، صحيح و معيني داشت كه بتواند همه آدميان را به خير، سعادت و كمال رهبري كند؟ اين فرهنگ واحد به پشتوانه فطرت بشري چيزي جز آموزه‌هاي گران‌قدر مهدويت نيست. فرهنگ مهدويت، دكتريني جهان‌شمول است كه هرچند نيازي برخاسته از درون همه انسان‌ها و موافق فطرت آن‌هاست، جهت‌دهنده نيازهاي متعالي آنان در جهان بيرون نيز هست كه به دليل ثبات، همه‌زماني و همه‌مكاني بودن، منشا و ملاك اعتبار و صحت آن، هميشه، در همه‌جا و براي همه جامعه‌ها مطلوب است و ديگر نظام‌ها و فرهنگ‌ها بسته به ميزان اختلافي كه با آن دارند، ارزش‌يابي خواهند شد.