ارايه الگويي مفهومي براي سنجش نوآوري ملي در كشورهاي در حال توسعه

A Conceptual Model for National Innovation Survey in Developing Countries

فناوري و نوآوري نقشي حياتي در خلق ثروت و رشد اقتصادي كشورها ايفا مي‌كنند. رشد بسيار سريع دانش‌ در سال‌هاي گذشته، فقط در زماني منجر به منافع اجتماعي براي كشورها مي‌شود كه اين دانش به صورتي اثربخش تبديل به نوآوري شود (او.اي.سي.دي، 1999) . در سطح ملي رويكردهاي سياست‌گذاري نوآوري با استفاده از مفهوم نظام ملي نوآوري، توسعه يافته و چارچوب جديدي براي توسعه علم و فناوري در سطح ملي ايجاد شده است كه نيازمند شناخت عوامل دروني و بيروني تاثيرگذار بر توسعه نوآوري در سطح ملي است. سنجش توان نوآوري ملي كشورها از طريق سنجش توان نظام ملي نوآوري آنها در حوزه‌هاي مختلفِ تاثيرگذار بر نوآوري، از مباحث مهم سياست‌گذاري در اين حوزه است كه در اين مقاله به آن پرداخته و يك الگوي مفهومي براي اين موضوع ارايه مي‌گردد. اين مقاله با رويكردي ترويجي سعي دارد كه چارچوبي مفهومي براي سنجش نوآوري در سطح ملي با استفاده از كاركردهاي نظام ملي نوآوري ارايه كند. در اين مقاله ابتدا با بررسي ادبيات و مفاهيم مرتبط با نظام ملي نوآوري و الگوهاي سنجش آن در سطح ملي يك چارچوب مفهومي براي كاركردهاي نظام ملي نوآوري استخراج شده است و سپس با استفاده از رويكردهاي مختلفي كه براي سنجش نظام نوآوري در سطح ملي وجود دارد، اقدام به استخراج مجموعه اي از شاخص ها شده است كه مي توان بر پايه آنها اقدام به سنجش و مقايسه كاركردهاي نظام ملي نوآوري در ميان كشورهاي مختلف نمود. در نهايت مدلي ارايه شده است كه در برگيرنده سه كاركرد اصلي نظام ملي نوآوري يعني خلق، انتشار و بهره‌برداري از نوآوري و شش كاركرد فرعي است كه ذيل آنها 27 شاخص در نظر گرفته شده است. اين رويكرد با درنظر گرفتن ملاحظات مرتبط با كشورهاي درحال توسعه تدوين شده است و مي‌تواند به كشورهاي درحال توسعه كمك كند تا نقاط ضعف و قوت نوآوري ملي خود را شناسايي و ميزان شكاف خود را با ديگر كشورها اندازه‌گيري كنند.