تحليل كيفيت منابع آب زيرزميني به منظور مديريت بهينه منابع؛ مطالعه موردي حوزه آبخيز خوانسار هرات

Analysis of underground water resources quality in order to optimized management of water resources (Case Study: Khansar watershed)

آب هاي زيرزميني يكي از منابع تامين آب مورد نياز انسان به‌ويژه در مناطق خشك و كم آب است. آب‌هاي زيرزميني تحت تاثير خشكسالي هاي كوتاه مدت قرار نمي گيرد و چنانچه به درستي استفاده شود منبع مطميني براي رفع نيازهاي انسان است. حوزه آبخيز خوانسار، واقع در جنوب‌غربي شهر هرات در استان يزد، داراي دو رشته قنات با تخليه متوسط سالانه 414383 مترمكعب و پنج دهنه چشمه با تخليه متوسط سالانه 6/507729 مترمكعب مي‌باشد. با توجه به بكر بودن منطقه و عدم وجود آمار و اطلاعات به منظور مطالعات كيفي منابع آب و تغييرات كيفيت در جهت جريان، بنا ‌به درخواست اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان يزد، در سال 1390، نمونه‌برداري از منابع آب، به طور انتخابي انجام شد. پس از آزمايش نمونه‌ها، تحليل نتايج نشان داد كه آب هاي با كيفيت بالا و مناسب در مناطق ورودي حوزه قرار دارند و عمدتا از تيپ بيكربناته مي باشند. كيفيت اين آب ها با حركت به سمت خروجي منطقه به علت عبور از تشكيلات زمين‌شناسي املاح‌دار تنزل پيدا مي كند. حداقل ميزان هدايت الكتريكي آب در منطقه 445 و حداكثر آن 3866 ميكروموس بر سانتي‌متر مي‌باشد. كاتيون‌هاي عمده به ترتيب فراواني سديم، منيزيم و كلسيم مي‌باشند. همچنين بررسي كيفيت آب منطقه براي كشاورزي بر اساس دياگرام ويلكوكس نشان‌دهنده مناسب بودن همه نمونه‌هاي آبي بجز نمونه‌هاي 4 و 6 مي‌باشد. اين دو نمونه در كلاس C4-S2 قرار گرفته و براي كشاورزي نامناسب ولي براي انواع دام‌ها مناسب مي‌باشند. اين نتايج در تصميم‌گيري براي توسعه و استعداديابي آينده اينگونه مناطق داراي اهميت استراتژيك مي‌باشد.

underground water resources are one of main sources for human needs, especially in dry areas. In addition, groundwater will not be affected by short-term droughts, and if used correctly can be a reliable resource for human needs. Khansar watershed, located in south- western of Harat city (in Yazd province), has two qanates with 414,383 m3 average annual discharge and 5 Springs with 507,729.6 m3 average annual discharge. For evaluation of water quality, in this area, no information is available so, in 2011, number of samples were taken and chemical analysis were carried on. The results showed that the input areas of Khansar watershed have high and appropriate water quality and are mainly Bicarbonat type. By moving the water toward the output, due to passing mineral geological formations, the water quality degrade. Minimum and maximum electrical conductivity are 445 and 3866 µm/cm, respectively. The major cation, based on abundance, are Sodium, Magnesium and Calcium. Analysis of the water quality for agriculture, on wilcox diagram, shows the suitability of all water samples except 4 and 6. These two samples are in the C4-S2 class and are unsuitable for farming, but appropriate for livestock. These results have strategic importance in decisions, for developing these areas.