سناريو‌هاي محتمل درآينده‌پژوهي روابط خارجي ايران و عربستان مبتني بر توافقات احتمالي هسته‌اي ايران و 5+1 با استفاده از روش تايدا(تا بازه زماني 2025)

Probable scenarios in futures studies of Iran and Saudi Arabia foreign affairs based on geopolitical evolution of Arabic zone using the Tyda method (until 2025)

زمينه و هدف: بعد از تحولات منطقه عربي، عربستان نسبت به افزايش نقش ايران در لبنان، فلسطين، يمن، سوريه و به ويژه عراق نگران است، تحولات چند سال گذشته در منطقه خاورميانه كه موجب افزايش نفوذ جمهوري اسلامي ايران و شيعيان شد، اسباب نگراني پادشاهي سعودي در مورد كاهش نقش و نفوذ خود در منطقه را فراهم آورده است. كه اين موضوع تاثير زيادي در روابط خارجي اين دوكشور مهم منطقه داشته است. به همين علت تحقيق حاضر به بررسي سناريوهاي محتمل در آينده روابط خارجي دوكشور پرداخته است. روش: نوع تحقيق در اين پژوهش از حيث هدف، كاربردي مي‌باشد. اما از حيث ماهيت و روش، پيمايشي، خبرگي و دلفي و با كمك روش تايدا مي‌باشد. جامعه آماري تحقيق شامل تمامي نخبگاني است كه در شغل سفير در معاونت خاورميانه و آفريقا وزارت خارجه مشغول هستند به همراه اساتيد جغرافياي سياسي (با رتبه دانشيار، استادتمامي) از سه دانشگاه تهران، تربيت مدرس، آزاد اسلامي (علوم و تحقيقات و تهران مركز) مي‌باشند كه با سوالات باز پرسش شده‌اند. همجنين حجم نمونه در اين پژوهش به دليل حضور متخصصين شناخته شده، سعي شده به صورت هدفمند از تمامي واجدين شرايط سوالات انجام شود. يافته‌ها: يافته‌هاي تحقيق كه حاصل سوال نخبگي از جامعه آماري تحقيق بوده نشان مي‌دهد كه: 83 درصد نخبگان وزارت خارجه و 78درصد اساتيد جغرافياي سياسي متغير"نگاه تعديل و موزانه نگر به توافق هسته‌اي و تعديل در روبط خارجي با ايران"، 85درصد نخبگان وزارت خارجه و 82 درصد اساتيد جغرافياي سياسي متغير "توافق هسته‌اي، افزايش ناامني و اصطكاك در روابط خارجي با ايران"، 90درصد نخبگان وزارت خارجه و 87درصد اساتيد جغرافياي سياسي متغير"تضعيف موقعيت منطقه‌اي عربستان"، 79درصد از نخبگان وزارت خارجه و 91 درصد از اساتيد جغرافياي سياسي متغير"گسترش تفكر سلفي و وهابيگري" را از مهم‌ترين متغيرهاي تاثيرگذار در روابط خارجي ايران و عربستان در سناريوهاي محتمل آينده مي‌دانند. نتيجه: در تحقيق حاضر كه به نوعي متمايز از ساير تحقيق به اين موضوع پرداخته شده است، سعي كرده با شناسايي متغيرهاي مهم و تاثيرگذار، سناريوهاي محتمل را در روابط خارجي دو كشور بيان نمايد و در پايان به اين نتيجه مي‌رسد كه: الف- نگاه تعديل و موزانه نگر به توافق هسته‌اي سبب بهبود روابط خارجي ايران و عربستان تا ده سال آينده خواهد شد. ب-توافق هسته‌اي بين ايران و 5+1 باعث اصطكاك بيشتر بين ايران و عربستان خواهد شد. پ-با برقراري توافق هسته‌اي موقعيت منطقه‌اي عربستان تضعيف خواهد شد كه اين مهم سبب كنار آمدن بيشتر عربستان با قدرت جمهوري اسلامي ايران در منطقه و تصحيح در روابط خصمانه خود با ايران قدم برخواهد داشت. ت- توافق هسته‌اي به نگراني‌هاي منطقه‌اي و ايديولوژيكي خواهد افزود و عربستان براي فرار از اين موقعيت سعي خواهد كرد با گسترش تفكر سلفي و وهابيگري در منطقه به نوعي بتواند مانع اين مهم در منطقه شود.

Context and objective: After Arabic zone evolution, Saudi Arabia is highly concerned about the increased role of Iran in Lebanon, Palestine, Yemen, Syria and especially in Iraq. Past evolutions in Middle East that increases the Islamic Republic of Iran and Shiah influence, bothers Saudi king and has affected the relations between these two important countries of the zone so much. Method: The research method here, is considered applicable. But from aspect of essence and method is, scaling, expertise, Delphi and is helped by Tyda. Also in this research, due to presence of well-known experts, it is tried to ask all of the qualified persons. Results: The results of the research that is concluded by elite question from the statistical group demonstrates that Bahrain evolutions and conflicts between Iran and Saudi Arabia, Yemen evolutions and objections between Iran and Saudi Arabia, ongoing quarrel between 2 countries, continuous competition of Iran and Saudi Arabia at east Mediterranean, signalizing military threats, the regional evolutions effects on Saudi Arabia, assimilating regional power of Saudi Arabia, being condemned due to interfering the midland matters of the opposite country are considered as the most effective and important variants of the foreign relations between Iran and Saudi Arabia in probable scenarios of the next ten years. Conclusion: In this research, that is differently engaged the subject than the others, it is tried to represent the probable scenarios of the two countries relations by defining the important and effective variants.