تاثيرعامل توپوگرافي (ارتفاع) در توان ترسيب كربن خاك پاي برخي گونه‌هاي گياهي در حوزه سياه‌خور

The effect of topographical factors (elevation) on carbon sequestration potential of the feet soil in some of the plant species of Siah Khor region

افزايش نگرانيها درزمينه گرمايش جهـاني و تغييـر اقلـيم موجب شده است كه به خاك و قابليت آن در ترسيب كربن بهصورت پايدار توجه ويژه‌اي شود. بنابراين در راستاي همين هدف، اين پژوهش، به‌منظور بررسي نقش و تاثير عامل توپوگرافي (ارتفاع) در توان ترسيب كربن خاك پاي گونه‌هاي گياهي مورد مطالعه در سه عمق مختلف انجام شد. به‌همين‌منظور يك منطقه معرف از سه تيپ گياهي غالب (Gundelia tournefortii، Astragqlus verus، Stipa barbata) در مراتع حوزه سياه‌خور واقع در شهرستان اسلام‌آباد غرب در استان كرمانشاه انتخاب شد، با استفاده از نقشه توپوگرافي و سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) و استفاده از GPS طبقات ارتفاعي 1600- 1400، 1800- 1600، 2000- 1800 منطقه مشخص گرديد. تراكم و پوشش در هكتار و زيست‌توده هوايي و زيرزميني هر سه گونه گياهي غالب منطقه تعيين گرديد، خاك پاي هر سه گونه گياهي مورد مطالعه در هر سه عمق مختلف خاك در هر سه طبقه ارتفاعي به تعداد سه تكرار براي هر گونه به آزمايشگاه برده شد. اندازه‌گيري ترسيب كربن خاك با روش والكي _ بلاك انجام شد. ترسيب كربن خاك پاي زيست‌توده گياهي رابطه مستقيم با ترسيب كربن زيست‌توده دارد. در اين تحقيق مقايسه ميانگين ترسيب كربن خاك پاي سه گونه گياهي مورد بررسي در سه طبقه مختلف ارتفاعي نشان داد كه بيشترين ميانگين ترسيب كربن خاك پاي سه گونه گياهي متعلق به گونه Gundelia tournefortii (كنگر)، بعد گونهAstragqlus verus (گون) و كمترين ميانگين ترسيب كربن خاك متعلق به گونه Stipa barbata (استپي ريش‌دار) بود، در بين سه طبقه ارتفاعي در هر سه گونه گياهي مورد بررسي بيشترين ميانگين ترسيب كربن خاك پاي هر سه گونه گياهي در ارتفاع 2000-1800 بعد ارتفاع 18000-1600 و كمترين ميانگين ترسيب كربن خاك در طبقه ارتفاعي 1600-1400 مشاهده شد. نتايج ترسيب كربن خاك پاي هر سه گونه در اعماق مختلف خاك نشان داد كه بيشترين ميانگين ترسيب كربن در عمق اول ( cm30- 0) بود و هر چه عمق خاك افزايش مي‌يابد ميزان ترسيب كربن خاك كاهش مي‌يابد.

The growing concerns regarding global warming and climate change have significantly increased attentions to the soil and its sequestration potential. Accordingly and along the same veins, the present experiment was carried out at three different depths in an attempt to evaluate the role and effect of topographical factors (elevation) on the carbon sequestration potential of the foot soil of the plant species under study. For so doing, a key area containing three dominant vegetation types (Gundelia tournefortii, Astragqlus verus, Stipa barbata) was selected in the grasslands of Siah Khor region in West Islamabad in Kermanshah Province. Three elevation levels (i.e. 1400-1600, 1600-1800, and 1800-2000) were identified using topographic maps, geographic information systems (GIS), and GPS. The density and coverage per hectare as well as the air and ground biomass were determined in all three plant species. The foot soil of all three plant species was studied at three different soil depths and three elevation levels with three replications for each sample. Walcott-Block method was applied to measure carbon sequestration of the soil. Carbon sequestration of the soil at the foot of biomass was directly correlated with biomass carbon sequestration. Comparing the average carbon sequestration found at the foot soil of the three plant species under study at three elevation levels indicated that the highest average belonged to Gundelia tournefortii (Kangar) and Astragqlus verus (Gavan Zard), respectively. The lowest average soil carbon sequestration belonged to Stipa barbata (Stepiye Rishdar). Of the three elevation levels, the highest average of carbon sequestration of the soil at the foot of the three plant species was respectively observed at the heights of 1800-2000 and 1600-1800. The lowest average in this regard was observed at the height of 1400-1600. The results of carbon sequestration of the soil at the foot of the three species at different soil depths indicated that the highest carbon sequestration average belonged to the first depth (i.e. 0-30 cm). It also revealed that carbon sequestration decreases by an increase in soil depth.