مقايسه بعضي از شاخص‌هاي ارزش غذايي چند گونه گياهي با حد بحراني آنها در مراتع ييلاقي و قشلاقي (مطالعه موردي: مراتع شهرستان مانه و سملقان استان خراسان شمالي)

A comparison of some of the nutritional value indices of a number of plant species with their critical levels in summer and winter rangelands (a case study of the rangelands in Maneh and Semalghan re

شناخت ارزش غذايي علوفه مرتع به‌منظور فراهم‌كردن نسبت‌هاي مناسبي از نيازهاي غذايي حيوانات چرا كننده ضروري مي‌باشد. هدف از اين مطالعه بررسي ارزش غذايي تعدادي از گياهان مراتع ييلاقي و قشلاقي شهرستان مانه و سملقان در استان خراسان شمالي ازنظر تامين نيازهاي دام منطقه مي‌باشد. بنابراين از تعدادي از گونه‌هاي غالب موجود در مراتع مورد بررسي در سه مرحله فنولوژيكي (رشد رويشي، گلدهي و بذردهي) به روش كاملاًً‌ تصادفي نمونه برداري انجام شد. سپس بعضي از شاخص‌هاي مهم ارزش غذايي علوفه شامل پروتيين خام (CP)، انرژي متابوليسمي (ME) و هضم‌پذيري ماده خشك (DMD) اين گونه‌ها محاسبه و با حد بحراني آنها مقايسه شد. به‌طور كلي نتايج اين مطالعه نشان مي‌دهد كه در مراتع قشلاقي مورد مطالعه در طول دوره چرا ، دام چرا كننده ازنظر پروتيين خام و هضم‌پذيري ماده خشك دچار مشكل نخواهد شد ولي ازنظر انرژي متابوليسمي به‌جز در مرحله رشد رويشي احتمالاً دام دچار كمبود خواهد شد و ممكن است عملكرد آن و درنتيجه درآمد دامداران كاهش يابد. بنابراين لازم است كه در اين دوره از دانه‌هاي مقوي، علوفه دستي و يا مكمل‌هاي انرژي براي رفع كمبود منابع غذايي استفاده شود. در مراتع ييلاقي در مرحله رشد رويشي نياز دام ازنظر پروتيين خام، انرژي متابوليسمي و هضم‌پذيري ماده خشك تامين مي‌گردد ولي در مراحل گل‌دهي و بذردهي احتمالاً دام دچار كمبود خواهد شد. بنابراين لازم است كه در اين دوره‌هاي رويشي با برنامه‌ريزي خوراك‌دهي يا مكمل‌هاي غذايي نيازهاي دام براي حالت نگه‌داري تامين شوند.

Understanding the nutritional value of the rangeland forage is essential for providing proper ratios that meet the nutritional needs of livestock. The purpose of this study was to evaluate the nutritional value of a number of plants in winter and summer rangelands of Maneh and Semalghan regions of Northern Khorasan Province in terms of meeting the needs of the livestock in the region. Accordingly, samples of a number of dominant species in the rangelands under study were collected at three phonological stages (i.e. vegetation, flowering, and seeding), following a completely randomized design (CRD). Afterwards, some of the most prominent nutritional value indices of the forage including crude protein (CP), metabolistic energy (ME), and dry matter digestibility (DMD) were determined and compared with the critical levels. Generally speaking, the results of the study indicated that the livestock will not face any problems in terms of crude protein and dry matter digestibility in winter rangelands under study. However, regarding the metabolistic energy and except for the vegetation period, the livestock will probably face shortage and this may reduce livestock performance and consequently the income of the ranchers. Therefore, it is essential to use nutritious grains, forage, and energy supplements during this period. Livestock need regarding crude protein, metabolistic energy, and dry matter digestibility is supplied in summer rangelands during vegetation period. However, during the flowering and seeding periods, the livestock will probably face shortage. It is therefore necessary to carefully plan the feeding and use of nutritional supplements during these vegetation periods in an attempt to supply the livestock needs for the maintenance mode.