مقايسه توان ترسيب پايدار كربن فيتومس اكوسيستم مرتع طبيعي و مرتع مصنوعي (مطالعه موردي: منطقه كوهستاني ميدان)

A comparison of the stable phytomass carbon sequestration potential in natural and artificial rangelands (case study: Meydan mountainous region)

دي‌اكسيد‌كربن به‌عنوان مهم‌ترين گاز گلخانه‌اي در اتمسفر و عامل اصلي افزايش گرماي جهاني و تغيير اقليم در قرن اخير، بايستي به روش‌هاي ممكن از اتمسفر جذب و ترسيب شود. ترسيب كربن زيستي، شامل جذب كربن اضافي اتمسفري توسط فيتومس، ساده‌ترين و ارزان‌ترين روش جهت كاهش تبعات تغيير اقليم مي‌باشد. اكوسيستم‌هاي مراتع طبيعي و مراتع مصنوعي توانايي زيادي در افزايش توان ترسيب كربن دارند. اكوسيستم مرتع مصنوعي حاصل تبديل ديمزارهاي كم‌بازده يك‌ساله به مراتع دست‌كاشت مي‌باشد. به‌منظور مقايسه توان ترسيب كربن فيتومس اكوسيستم مرتع طبيعي و مرتع مصنوعي، در منطقه كوهستاني ميدان در ارتفاعات شمال اسفراين، ميزان كربن ترسيب شده‌ دو گونه‌ غالب Astragalus hypsogeton و Onobrichis cornuta در اكوسيستم مرتع طبيعي در دو بخش هوايي و زيرزميني و گونه‌ Medicago sativa در اكوسيستم مرتع مصنوعي، تنها در بخش فيتومس زيرزميني، در هر پايه اندازه‌گيري و با استفاده از روابط رگرسيوني به‌دست آمده، در واحد سطح، برآورد گرديد. نتايج مقايسه ميانگين كربن ترسيب شده‌ فيتومس زيرزميني اين دو اكوسيستم، با آزمون t مستقل، گوياي اختلاف معني‌دار آنها(P < 0.01) بود، به‌طوري‌كه ميزان آن در اكوسيستم مرتع مصنوعي6/5 برابر مرتع طبيعي بود. همچنين عدم اختلاف معني‌دار ميانگين ترسيب كربن فيتومس كل، در واحد سطح، در اين دو اكوسيستم، حاصل مقايسه آن دو با آزمون t مستقل(P < 0.05) ، نشان داد، استقرار اكوسيستم مرتع مصنوعي به جاي اكوسيستم كشت ديم يك‌ساله، مي‌تواند علاوه بر حفظ منابع پايه اكولوژيكي، توان ترسيب پايدار كربن در واحد سطح را از نزديك به صفر به سطح مقدار آن در مرتع طبيعي ارتقا دهد.

As the most significant greenhouse gas in the atmosphere and the main cause of global warming and climate change in the past century, carbon dioxide should be absorbed and sequestrated from the atmosphere using the possible ways. Biotic carbon sequestration, including the absorption of extra atmospheric carbon by means of phytomass, is the easiest and most inexpensive way to reduce the consequences of climate change. Natural and artificial rangeland ecosystems have a great ability in enhancing the carbon sequestration potential. Artificial rangeland ecosystem (ARE) results from the conversion of low-yield dry farms to hand-planted rangelands. In an attempt to compare the phytomass carbon sequestration potential of the natural and artificial rangelands, the amount of the sequestrated carbon in the aerial and underground parts of two dominant species (i.e. Astragalus hypsogeton and Onobrichis cornuta) in the natural rangeland ecosystem and Medicago sativa species in artificial rangeland ecosystem of Meydan mountainous regions in the highlands of the North of Esfarayen were determined, per area unit. The results of the mean comparison of phytomass carbon sequestration in these two ecosystems, which was carried out using independent t-Test, indicated that at P < 0.01its amount was significantly (i.e. 6.5 times) greater in the artificial ecosystem compared to the natural one. In addition, no significant difference was observed in the average of the total phytomass carbon sequestration, per area unit, between these two ecosystems. The results of the independent t-Test at P < 0.05 revealed that establishing an artificial ecosystem in place of an annual dry land cropping ecosystem, not only preserves the basic ecological resources but also increases the stable carbon sequestration from almost 0, per area unit, to the amount observed in the natural rangeland.