تحليل منحني S در روابط دوجانبه تجاري ايران و شركاي عمده تجاري (1371 ـ 1390)

S-Curve Analysis in Bilateral Trade Relations between Iran and its Major Trading Partners (1992-2011)

تغييرات نرخ ارز مي‏تواند باعث بهبود يا كسري تراز تجاري شود. به همين دليل سياست‌گذاران اقتصادي همواره به تنزل يا تقويت پول ملي توجه كرد‌ه‌اند. اين تغييرات به بروز آثار متفاوتي در حجم تجارت يك كشور در كوتاه‏مدت و بلندمدت منجر مي‏شود. آثار بلندمدت با عنوان شرط مارشال- لرنر شناخته مي‌‏شود و آثار كوتاه‏مدت با دو مفهوم تحليل مي‌شود: منحني J؛ منحني S. در اين مطالعه به منظور بررسي وجود منحني S در ايران همبستگي متقاطع دو متغير تراز تجاري و نرخ واقعي ارز با استفاده از داده‌‏هاي دوطرفه تجارت بين ايران و 21 شريك منتخب تجاري در دوره زماني 1371 ـ 1390 محاسبه شده است. در اين مطالعه از آمار دوجانبه استفاده شده است. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، وجود منحني S شكل در رابطه تجاري ايران با دوازده شريك عمده تجاري ديده مي‏شود و اين الگو با نُه كشور سوريه، پاكستان، قطر، ارمنستان، كويت، آذربايجان، كانادا، آمريكا و هنگ‏كنگ تاييد نمي‏شود. از جمله نتايج ديگر اين پژوهش، تاييد اثر هاربرگر- لارسن- متزلر در روابط تجاري ايران با اكثر شركاي تجاري‌اش است. با توجه به نتايج به‌دست‌آمده، تغييرات نرخ ارز به بهبود موقتي تراز پرداخت‏هاي ايران منجر مي‏شود، اما اين بهبود پس از مدتي باعث كاهش نرخ ارز مي‌‏شود. طبقه‌بندي JEL: F1، F14، O24

National currency depreciation or appreciation has always been argued seriously among policymakers since changing in exchange rate could cause improvement or deficit in trade balance. These changes affect the trade volume of a country in both short-run and long-run. Long-run effects are recognized as the Marshall-Lerner condition, while short-run effects are analyzed by two concepts: J-Curve and S-Curve. In this study, the cross correlation has been calculated between trade balance and real exchange rate by using bilateral trade data between Iran and 21 selected trading partners over the period 1992-2011 in order to explore the existence of S-Curve in Iran. Based on the results, there is an S-Shaped curve for the Iranian trade relations with 14 major trading partners. However, this pattern does not match in relations with Syria, Pakistan, Qatar, Armenia, Kuwait, Azerbaijan, Canada, US and Hong Kong. Furthermore, the empirical results confirm Harberger-Larsen-Metzler effect in Iran`s trade relations with most of its trading partners. According to the results obtained, changes in exchange rate leads to a temporary improvement in Iran’s balance of payments, but this improvement reduces the exchange rate after a while. JEL Classification: F1، F14، O24