بررسي پيامدهاي درجاسازي روستاي عاليشاهي (نورآباد ممسني) پس از زلزله 1389 فارس

Investigation of Alishahi Village Reconstructionʹʹs consequences after 2010 Fars Earthquake

در اغلب برنامه هاي بازسازي پس از سانحه، سياست جابه جايي سكونتگاه به‌عنوان راه حلي مناسب در راستاي كاهش خطر در مقابل سوانح قلمداد مي‌شود. با اين حال بررسي تجارب مختلف حاكي از آن است كه پيامدهاي جابه جايي به گونه اي بوده كه عموماً بازماندگاني كه جابه جا شده اند به‌ دلايل مختلفي از جابه جايي رضايت نداشته و اين امر در مواردي به خالي از سكنه شدن واحد هاي احداثي در روستاي جديد و بازگشت به روستاي قديم منجر شده است. به‌منظور تبيين ضرورت بازنگري در اتخاذ سياست جابه جايي سكونتگاه هاي روستايي در جريان بازسازي مسكن پس از سوانح، اين پژوهش از طريق تجارب اجرايي نگارندگان در حين اجرا، مشاهدات ميداني و مصاحبه عميق با روستاييان و با رويكردي كيفي و روش بررسي موردي به تحليل پيامدهاي سياست درجاسازي روستاي عاليشاهي در شهرستان نورآباد ممسني استان فارس پس از زلزله سال 1389 مي پردازد. درجاسازي روستاي عاليشاهي نشان داد كه در بسياري از موارد، جابه جايي روستاها پس از وقوع سانحه تنها گزينه پيش روي نمي باشد و در صورت حذف و يا كاهش موارد تهديد و آسيب پذيري سكونتگاه موجود، از منظر رضايت مندي و بهره گيري از سرمايه هاي موجود، سياست درجاسازي هر چند با هزينه-هاي اوليه بالاتر، گزينه مناسب تري نسبت به جابه جايي و انتقال روستاييان است. در صورت درجاسازي سكونتگاه علاوه بر حفظ منابع معيشتي مردم، منظر روستا نيز تا حد امكان حفظ مي‌شود. ضمن اين‌كه در فرايند بازسازي بايد همواره رفع مشكلات موجود در مسكن سنتي را در نظر داشته و به تناسب مسكن با اقليم منطقه نيز توجه نمود. از سويي در اين تجربه برخلاف تصور رايج كه استفاده از مصالح بومي و تكيه بر دانش ضمني روستاييان، منجر به كاهش سرعت بازسازي مي‌شود، با حضور و مشاركت مردم در مراحل مختلف برپايي مسكن، اين بازسازي در مقايسه با روستاهاي مشابه، طبق برنامه زماني از پيش تعيين شده انجام گرديد.

In most post-disaster reconstruction programs, relocation of affected settlement is perceived to be an appropriate solution to reduce vulnerability and increase safety to the risk of future hazards. Nonetheless, investigation of various experiences in the country illustrates that outcomes of relocation have not firmly been acceptable for affected people who have been displaced after the disaster. So, in some experiences people left the new settlements built by safe technologies in safe places and came back to old ones despite their vulnerability and probability of hazards. In order to explain the necessity of revising the policy of settlements relocation after disasters, the study is trying to indicate in-situ policy for Alishahi Village after 2010 Earthquake in Fars Province and to investigate its pros and cones. This is done by using field experiences of authors during the reconstruction procedure, field observations and in-depth interviews with the field study approach and case study method one year after reconstruction. The policy taken in Alishahi reveals that relocation and resettlement after disasters is not the only choice which is available and by eliminating or reducing vulnerability of the built environment against hazards which may occur in the settlement, in-situ policy may be evaluated as a better option in terms of people’s satisfaction and utilization of existing assets despite higher costs at the beginning of reconstruction. It should be kept in mind that resistance against hazards cannot be obtained unless accurate observation during reconstruction period is taken into consideration. Also in order to have resistant buildings after this period, community capacity has to be elevated by holding educational programs. Besides, while it was thought that the use of indigenous materials and labors and reliance on local knowledge of villagers would lead to a slowdown in the reconstruction, but in the mentioned experience and in comparison with similar villages, this reconstruction was done according to the predetermined schedule with public participation in the various stages of the housing including: planning, deciding and implementation. It also emphasizes that designing new houses have to be according to villagers’ needs, demands and nostalgias, so it won’t cause interference in their way of life formed during years and lead to least modifications after reconstruction time.