بررسي جريان هاي فكري فرهنگي موثر بر مطالبات حقوقي زنان در ايران پس از انقلاب اسلامي

The effective intellectual–cultural currents in women’s rights in Iran after Islamic revolution

مقاله حاضر با بررسي مباني انديشه‌اي جريان‌هاي فكري فرهنگي ايران پس از انقلاب اسلامي، به تبيين رابطه هريك با حقوق زن پرداخته است. سوال اصلي آن است كه با كدامين معيار مي‌توان تصويري از فضاي نظري جامعه ايران به دست داد و همبستگي ميان جريان‌هاي اجتماعي با حوزه‌هاي حقوقي را بيان كرد. در بخش نظري، رابطه جريان‌هاي اجتماعي با مطالبات حقوقي، نظريه‌هاي مكتب «واقع‌گرايي اجتماعي» ملاك قرار گرفته است كه به همبستگي تحولات اجتماعي با تحولات حقوقي اعتقاد دارد و اينكه اين همبستگي اثرپذيريِ قواعد حقوقي از افكار و اعتقادات افراد دخيل در آن و پويايي حقوق را نشان مي‌دهد. در بخش جريان‌شناسي نيز، چرايي و چگونگي تقسيم‌بندي جريان‌ها، برحسب دين‌محوري و رابطه آن‌ها با سنت و مدرنيته است. اين پژوهش مبتني بر روش تحليلي‌ـ استدلالي و نتايج يافته‌ها حاكي از آن است كه در نظام اسلامي ايران، كه حقوق از شريعت ديني استنباط مي‌شود، موضع‌گيري در برابر اين امر، دو رويكرد كلي «ديني» را كه حقوق اسلامي را به حق مي‌دانند و «غيرديني» كه اساس تبعيض در حقوق را ديني‌بودن آن مي‌داند به وجود مي‌آورد. در گام بعدي، موضع‌گيري‌ها در زيرمجموعه اين دو ‌رويكرد به سنت و مدرنيته، خرده‌جريان‌هاي سنت‌گرا، تمدن‌گرا، و روشنفكري ديني را در بخش ديني و روشنفكري سكولار و معاند را در بخش غيرديني ايجاد مي‌كند، كه عملكرد هريك در برابر تحولات اجتماعي و زمينه اعتقادي جامعه، حقوق متفاوتي را براي زنان طلب مي‌كند.

This study examines votes, ideologies and goals of Iran’s cultural-intellectual currents after the Islamic Revolution in order to describe their scale and type impacts on women rights in Iran. In the first section, a theoretical explanation of the relationship between social currents and legal demands based on social realism approach along with viewpoints of scholars who believe in the correlation between social evolutions and legal developments is presented. In the second section, Iran’s cultural-intellectual currents after the Islamic Revolution currents have been grouped with respect to religion and their relation with tradition and modernity within an analytical-logical framework. The results indicate that in Iran, where rights and laws are derived from Sharia (Islamic law), opinion about this matter creates two general approaches: religious and non-religious, the former is consistent with Islamic rights and stand in the face of it attempting to eliminate the religion from legislation and the latter considers the basis of discrimination to be its religiosity. In following, the attitudes towards this tradition and modernity are the basis making the classification into Traditionalism, Civilizationalism, Religious Intellectualism, and Mixed Intellectualism in religious approach and into Secular Intellectualism and Political Intellectualism in non-religious approach; sub-currents performances and behaviors of each of these classes against the social evolutions and religious context of the society, make and determine different levels and types of women’s rights.