«بي‌اختياري ادرار» از منظر طب كهن ايراني

Urinary Incontinence in Traditional Iranian Medicine

«بي‌اختياري ادرار» بر اساس تعريف جامعه بين‌المللي كنترل ادرار عبارت است از شكايت از هرگونه از دست‌دادن غير ارادي ادرار. بي‌اختياري ادرار كشنده نيست، اما عوارض جدي و ناخوشايند زيادي بر زندگي شخصي و اجتماعي مبتلايان گذاشته و در زنان، افراد با شاخص توده بدني بالا و سالمندان، شيوع بيشتري دارد. در كشور ما به دليل تداخلي كه بي‌اختياري ادرار با آداب و سنن عبادي ـ مذهبي مبتلايان دارد، تقاضا براي درمان آن بيشتر است. با توجه به نارسايي و عوارض ناشي از انواع روش‌هاي درماني از قبيل جراحي و دارويي به ويژه در سالمندان مبتلا و با توجه به غناي طب ايراني در درمان انواع بيماري‌ها، بر آن شديم تا در قدم اول، بي‌اختياري ادرار را از منظر حكما مورد بازبيني قرار داده و ضمن مرور كلي بر رويكرد ايشان به بيماري‌ها به طور عام، ديدگاه آن‌ها را به بيماري‌هاي مثانه از جمله بي‌اختياري ادرار به طور خاص استخراج نموده، جمع‌بندي و به زبان امروزي بازنويسي كنيم. «خروج بول بلا اراده» و «سلس‌البول » كه به معني دفع غير ارادي يا ناخواسته ادرار و «بول في الفراش » كه به معناي شب‌ادراري است واژگاني هستند كه در كتب معتبر طبي قديم معادل بي‌اختياري ادرار گرفته شد و علل به وجودآورنده و راهكارهاي كلي تشخيص و درمان آن‌ها در قالب اين مقاله كه يك مطالعه مروري ـ تحليلي است، آورده شد. پيشينيان بيشترين علت بي‌اختياري ادرار را، غلبه سردي و رطوبت بر مثانه و عضله ارادي واقع بر گردن مثانه، ذكر كرده‌اند. اين دو كيفيت تضعيف‌كننده قُواي طبيعي مثانه به ويژه قوه ماسكه يا قوه نگاه‌دارنده ادرار مي‌باشند. امروزه نيز نتايج مطالعات اپيدميولوژيك و يافته‌هاي حاصل از شرح حال و معاينات باليني در مبتلايان، مويد همين امر است. نگاه تازه از قاب قديمي و البته اصيل طب ايراني به اين معضل بهداشتي، مي‌تواند منجر به رويكردهاي تشخيصي و درماني تازه‌اي براي بي‌اختياري ادرار شود.

ICS (International continence society) has explained urinary incontinence as any loss of urine involuntarily. UI (urinary incontinence) is not a mortal condition but has many adverse effects on patients’ quality of life. Studies have shown a high prevalence of UI among women, especially in older ages and higher body mass index. Due to intervention of UI with religious activities, demand for treatment of UI is more serious in our country. It is believed that all the kinds of drug therapy and surgeries have many side side effects especially in old patients. On the other hand it seems that Iranian Traditional Medicine can manage this disease as a hypothesis. So a plan was programmed as a first step to review philosopher’s approach to diseases specially UI. Terms "salasolbol" and "bolfelferash" which mean loss of urine involuntarily and enuresis respectively, were considered equivalent for UI. Causes and treatments of these conditions were excluded and written in this review article. Based on ancient’s opinion, the most causes of UI is "cold" and "wet" of bladder and "esterkha" of external sphincter which make them be weak and lost their internal natural powers specially "maseke" which is bladder’s power for holding urine. Signs and symptoms of patients who suffer from UI, even their laboratories studies on the basis of traditional medicine, confirm this idea. It seems new view from an old but original frame of traditional medicine to UI can introduce effective way for treating urinary incontinence.