كاني‌زايي تبخيري (انيدريت و سلستيت) و تأثير آن بر كيفيت مخزني زون‌هاي دولوميتي سازند آسماري، بخش شمالي فروافتادگي دزفول، جنوب غرب ايران

Evaporite (Anhydrite and Celestite) Mineralization and its Effect on Reservoir Quality of the Dolostone Intervals of the Asmari Formation, Northern Part of Dezful Embayment, Southwest of Iran

سازند آسماری، به سن الیگوسن- میوسن زیرین، مهم‌ترین سنگ مخزن هیدروكربوری در جنوب و جنوب غرب ایران محسوب می‌شود. این سازند در میدان مورد مطالعه توالی مخلوطی از نهشته‌های كربناته (غالباً در بخش بالایی) و آواری (غالباً در بخش پایینی) است. بخش كربناته این سازند (به سن میوسن زیرین) كه غالباً از رخساره‌های كم‌عمق و پرانرژی سدی و لاگونی تشكیل شده، به شدت متأثر از فرآیندهای دیاژنزی است. مطالعات ماكرومیكروسكوپی همراه با آنالیزهای متداول مغزه و ژئوشیمیایی نشان داد كه در افق‌های دولومیتی، ایجاد فضاهای خالی بین بلوری و وجود فضاهای خالی بین‌دانه‌ای اولیه از یك سو و عملكرد فرآیندهای تراكم و كانی‌زایی تبخیری از سوی دیگر باعث تغییرات وسیعی در كیفیت مخزنی شده است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر كانی‌های تبخیری انیدریت و سلستیت بر خواص مخزنی افق‌های دولومیتی سازند آسماری انجام شده است. این پژوهش نشان داد كه مقدار و نحوه گسترش كانی‌های تبخیری انیدریت و سلستیت، نقش بسیار مهمی در كنترل كیفیت مخزنی این سازند داشته است. بیشترین و مؤثرترین شكل گسترش انیدریت و سلستیت، اشكال سیمان پركننده فضاهای خالی، فراگیر، جایگزینی و بعضاً پركننده شكستگی‌ها بوده است. در برخی نمونه‌ها سیمان تبخیری با اشغال حدود 40% فضاهای بین‌دانه‌ای (در مراحل اولیه تدفین) و بین‌بلوری، تخلخل و تراواییِ افق دولومیتی را به نزدیك صفر كاهش داده است. اشكال نودولی اولیه و ثانویه، با وجود گسترش قابل توجه در همه رخساره‌ها، تأثیری بر كاهش كیفیت مخزنی سازند آسماری نداشته‌اند.  

Asmari formation, assigned to Oligocene-Lower Miocene, forms the most important hydrocarbon reservoir in the south and southwest of Iran. In the studied field, Asmari formation constitutes a sequence of carbonate (common at upper part) and clastic (common at lower part) sediments. The carbonate section belonging to early Miocene and being commonly assigned to shallow marine, high energy barrier and lagoon is severely subjected to diagenetic processes. Macro-microscopic studies (core and thin section) along with geochemical and conventional core analysis showed that, in dolostone intervals, the development of intercrystalline pore spaces and the presence of primary interparticle pore spaces on the one hand and the performance of compaction and evaporite mineralization on the other hand caused considerable changes in reservoir quality. This study aimed to investigate the effect of evaporite (anhydrite and celestite) mineralization on the Asmari reservoir properties. This research showed that the quantity and distribution of evaporitic minerals, namely anhydrite and celestite, played a very significant role in controlling the reservoir quality of dolostone intervals. The most common and efficient forms of anhydrite and celestite distribution occur as pore space cement-filling, poikilotopic, replacement, and occasional fracture-filling. Evaporitic cement-filling that occupies about 40% of intergranular (in early burial) and intercrystalline pore spaces, noticed in some samples, have reduced the porosity and permeability of dolostone intervals to nearly zero value. Primary and secondary nodular forms having considerable extent in all facies have not decreased the reservoir quality of Asmari formation.