تعادل واژگاني و اهميّت آن در فهم دقيق متن (موردكاوي پنج ترجمه فارسي از خطبه‌هاي نهج‌البلاغه)

Lexical Balance and its Importance in Detailed Understanding of the Text (Case Study of Five Persian Translations Of Nahj ul-balaghah Sermons)

يكي از مهم‌ترين مسايل مورد توجّه در فرايند ترجمه، دستيابي به تعادل و برابري در ترجمه است كه از طريق مطالعه جنبه‌هاي مختلف زبان مبدا صورت مي‌پذيرد و يكي از مهم‌ترين زمينه‌هاي مورد پژوهش در تعادل ترجمه‌اي، برابري واژگاني است. هرچند اين امر به شكل كامل در بين دو زبان مبدا و مقصد، به علّت امكانات زباني مختلف، قابل دستيابي نيست، امّا وظيفه مترجم اين است كه تا آنجا كه امكان دارد، بكوشد برابرنهادهاي واژگاني دقيقي ارايه نمايد. يكي از شيوه‌هاي دستيابي به برابري واژگاني در فرايند ترجمه، توجّه به لايه‌ها و آحاد مختلف معنايي واژگان و پديده‌هايي همچون شمول معنايي و چندمعنايي و نيز توجّه به بافت و موقعيّت كلام است. بنابراين، با تقسيم‌بندي برابري واژگاني به پنج قسمت، افزون بر شناخت حوزه معنايي واژگان، به ترجمه‌اي صحيح و برابر مي‌توان دست يافت. اين پنج قسم عبارتند از: برابري يك‌به‌يك، برابري يك به چند، برابري چند به يك، برابري يك به جز و برابري يك به صفر. پژوهش حاضر بر آن است كه به تطبيق پنج ترجمه فارسي از خطبه‌هاي نهج‌البلاغه شامل ترجمه‌هاي دشتي، شهيدي، فقيهي، فيض‌الاسلام و جعفري بپردازد تا از اين رهگذر، ميزان موفقيّت مترجمان ياد شده در تحقّق برابري واژگاني را مورد سنجش قرار دهد. برآيند پژوهش نشان مي‌دهد كه برخي مترجمان به خاطر آگاهي نداشتن از لايه‌هاي مختلف معنايي واژگان و نيز شناخت كافي نداشتن از برخي مولّفه‌هاي معنايي همچون پديده چندمعنايي، معناي مطلق و نسبي واژگان نتوانستده‌اند ترجمه‌اي دقيق ارايه كنند.