شاخص درجه زردي و آهن فعال براي ارزيابي تحمل برخي پايه‌هاي مركبات به آهك خاك

Possibility of Using Chlorosis Degree and Active Iron (Fe2+) to Assess the Tolerance of Some Citrus Rootstocks to Calcareous Soils

در اين پژوهش تحمل‌ برخي پايه‌هاي مركبات (نارنج، كاريزوسيترنج، ترويرسيترنج، سي-35، گوتو و اسموت‌فلت‌سويل) به آهك كل و فعال به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در خاك‌هاي منطقه شرق مازندران مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بيشترين ميانگين وزن خشك از سوينگل‌سيتروملو و كمترين وزن خشك از نارنج، پايه معمول منطقه حاصل شد. همچنين نتايج ميانگين درجه كلروز در اين خاك‌ها نشان داد كه سوينگل‌سيتروملو بيشترين درجه كلروز داشت و پايه‌هاي سي-35، كاريزوسيترنج، گوتو، ترويرسيترنج، اسموت‌فلت‌سويل و نارنج به ترتيب بعد از سيتروملو قرار داشتند و با افزايش آهك كل و فعال خاك، ميانگين غلظت آهن فعال برگ پايه‌هاي مختلف كاهش يافت. به طور ميانگين از آهن كل برگ‌ها، درصدي كه به شكل آهن فعال بود بسيار بيشتر از ريشه‌ها بود. در مقابل ميانگين غلظت آهن كل ريشه‌ها بيش از چندين برابر برگ‌ها بود و با افزايش آهك خاك‌ها، درصدي از آهن كل برگ كه به شكل فعال بود كاهش نشان داد، اما در ريشه‌ها بر خلاف برگ‌ها، اين درصد آهن فعال افزايش يافت. همچنين افزايش آهك فعال خاك، تاثير معني‌داري بر غلظت آهن فعال برگ نارنج و اسموت‌فلت‌سويل نداشت. در مقابل، غلظت آهن فعال برگ سوينگل‌سيتروملو، كاريزوسيترنج، ترويرسيترنج، سي-35 و گوتو با افزايش آهك فعال كاهش يافت. لذا با توجه به شاخص درجه زردي برگ و شيب كاهش غلظت آهن فعال برگ به ازاي هر واحد افزايش آهك فعال، نارنج و اسموت‌فلت‌سويل متحمل‌ترين و سوينگل‌سيتروملو حساس‌ترين پايه به آهك خاك بودند. پايه‌هاي گوتو، كاريزوسيترنج، ترويرسيترنج و سي-35 از نظر حساسيت به ترتيب پس از سوينگل قرار گرفتند.

In this research, responses of some citrus rootstocks to active and equivalent calcium carbonate in the soils of eastern Mazandaran were evaluated by a factorial experiment in randomized complete block design. The results showed that Swingle citrumello and Sour orange, common rootstock of the region, had maximum and minimum dry weight. Also, average rootstocks chlorosis degree in these soils showed that Swingle citromello had the highest chlorosis degree and C-35, Carizo citrange, Gou tou, Troyer citrange, Smooth flat sevile, and Sour orange ranked after Citromello, respectively. According to the results, with increasing soil equivalent and active calcium carbonate, the average leaf active Fe of different rootstocks decreased. On average, the percentage of total iron in the form of active iron in the leaves was much higher than roots. In contrast, the average of total iron concentration in roots was several times more than that of leaves. Besides, by increasing calcium carbonate, the percent of leaf total iron in active form decreased, but unlike the leaves, the percentage of active iron in roots increased. Also, increase in soil active calcium carbonate did not have any effect on leaf active iron level of Sour orange and Smooth flat sevile. In contrast, leaf active Fe in Swingle citromello, Carrizo citrange, Troyer citrang, C-35, and Guo tou decreased. Therefore, according to leaf chlorosis degree index and trend of reducing leaf active Fe level per unit of active calcium carbonate, Sour orange, and Smooth flat sevile were the most tolerant, while Swingle citromello was the most sensitive rootstock to soil carbonate calcium, followed by Gou tou, Carizo citrange, Troyer citrange and C-35, respectively.