امكان‌سنجي تحقق سبك زندگي ديني (اسلامي) در جامعه ايران (براساس سه اثر مفاتيحالحياه، الحياه و سراج‌الشيعه)

Feasibility study of religious (Islamic) life style in Iranʹʹs society (on the basis of Mafatih al-Hayat, Alhayat and Seraj al-Shia)

مسيله اصلي اين نوشتار تامل درباره امكان و زمينه‌هاي ارتقا، ژرف‌انديشي و گسترش سبك زندگي ديني در جامعه ايراني است. فرض اساسي نيز آن است كه در جامعه ايراني و متاثر از امواج مدرنيته و جهاني شدن، الگوهاي مختلفي از سبك زندگي در كنار سبك‌هاي زندگي سنتي و ديني وجود دارد؛ بنابراين ميدان رقابت جدي (در زمينه فرهنگي و به ويژه براي شموليت يافتن انواع سبك‌هاي زندگي) وجود دارد. بنابراين مسيله اصلي اين پژوهش، بررسي ميزان كفايت يا پاسخگويي الگوهاي ديني سبك زندگي به نيازهاي موجود و چگونگي انطباق آن با شرايط موجود و همچنين قابليت پاسخگويي مراجع ديني (مبتني‌بر احكام و سفارش‌هاي ديني) به نيازهاي روزمره كنشگران در زمينه‌هاي گوناگون سبك زندگي از جمله پوشش، مصرف و... است. پرسش‌هاي اصلي بيان‌شده عبارتند از: ويژگي‌ها و ابعاد سبك زندگي ديني (با تاكيد بر آثار نوشتاري روايي- حديثي) چيست؟ زمينه و عوامل استقرار، نفوذ و تداوم الگوي ديني (اسلامي) سبك زندگي كدام‌اند؟ امكان‌پذيري اجراي آنها در جامعه ايراني به چه اندازه است؟ براي برخورداري اين پژوهش از ماهيت و رويكرد يا روش‌شناختي امكان‌سنجي، بررسي محتواي سبك زندگي ديني يا الگوي زيست مسلماني در معناي اصلي و روايي آن مهم است. به همين علت، محتواي سه اثر مهم ديني ازجمله كتاب‌هاي مفاتيحالحياه (جوادي آملي)، الحياه (حكيمي) و سراج‌الشيعه (مامقاني غروي) بررسي شده است كه با هدف ارايه سبك زندگي اسلامي تدوين شده‌اند. سپس ويژگي‌هاي اين سه اثر با معيارهاي ارزيابي سبك‌هاي زندگي مقايسه شده است. در پايان مشكلات و موانع استقرار و تداوم سبك زندگي مذهبي (حيات طيبه) بررسي و پيشنهاد شده است؛ ابتدا اينكه به تنوع الگوهاي سبك زندگي ديني توجه شود و همچنين به تلاش‌هاي احياگران و روشن‌انديشان ديني در دوره‌هاي معاصر براي تحقق سبك زندگي ديني يا ايماني بيشتر در مراكز سياست‌گذاري فرهنگي توجه شود.

The main issue of this article is thinking about feasibility, bases of improving, deepening and developing the religious life style in Iranian society. The main hypothesis is that in Iranian society and under the influence of modernity and globalization, there are varieties of life style patterns in spite of traditional and religious life styles. So, there is a serious competition in cultural area. Therefore, the main issue of this article is studying the accountability of life styleʹs religious patterns to current needs and its adaptation in current situation and also the accountability of religious references about daily needs in different areas of life style such as clothing and consumption. The main questions are: what are the features and aspects of religious life style (on the basis of written hadith)? What are the basis and factors of religious (Islamic) patternʹs positioning, penetrating and continuation? What is the feasibility of its fulfillment in Iranian society? In this feasibility study, the study of religious life style content or Muslim life style is important. Three important religious books have been studied. They are edited on the base of introducing Islamic life style Mafatih al-Hayat (Javadi Amoli), Alhayat (Hakimi) and Seraj al-Shia (Mamaghani Gharavi). Their features are considered on the basis of life style criterion. Finally, the problems and obstacles of religious life styleʹs fulfillment are mentioned. Firstly, religious life style patterns must be considered in a variety. Secondly, religious intellectualsʹ efforts in contemporary periods for fulfillment of religious life style must be considered in cultural policymaking center. Key words: Cultural modernity, Cultural policy, Religious life style.