مطالعه و بررسي باستان شناختي گويجه قلعه مراغه

Archaeological Investigation of Göyce Qala: An Urartuian Castle in Maragheh Plain, Northwestern Iran

گويجه قلعه با معماري سنگي، آرامگاه صخره اي و اتاق‌ها و انبارهايي مختص عصر آهن آذربايجان و همچنين آثار دوره تاريخي و قرن هاي ميانه اسلامي، در شهرستان مراغه واقع شده است. استفاده مكرر از اين محوطه در قرون متمادي و گوناگون، نشان از اهميت استراتژيك و موقعيت خاص آن دارد. به نظر مي رسد با هجوم اورارتو در سال هاي پاياني قرن نهم ق.م به كرانه هاي شرقي درياچه اروميه، اين منطقه نيز به تسلط آنان درآمده است و بنا بر اعتقاد باستان‌شناسان، در اين دوره حاكمان محلي منطقه مذكور خراج‌گزار اورارتوها شدند و بدين‌گونه معماري سنگي، به ويژه آرامگاه صخره اي آن نيز، به تقليد از معماري اورارتويي برپا شده است. اين ادعا با مستندات به دست آمده از بررسي گويجه قلعه و نيز با استفاده از داده هاي باستان‌شناختي و كتيبه هاي به دست آمده از منطقه قابل استنباط است. در اين مقاله ضمن توصيفاتي از قلعه و معرفي و مقايسه عناصر تشكيل دهنده آن، به اهميت اين قلعه دفاعي اشاره و جايگاه آن به عنوان خراج‌گزار اورارتويي (حدوداً در مقطع زماني 810 تا 764 ق.م و در زمان شاه منوا و آرگيشتي اول، طبق كتيبه هاي جوان قلعه و داش تپه) در جنوب شرق درياچه اروميه معرفي مي شود.

According to the inscriptions the eastern and southern shores of Lake Urmia were occupied by Urartuian Empire in 9th century B.C. There have been evidences such as the inscribed documents as well as a number of archaeological sites contain in Urartuian materials which all reveals the conquest of Urartuian over the area. Some of these inscriptions give an account of efforts made by Urartuian Kings to consolidate their long term powers as they tried to build various fortifications in the invaided territoried. G?yce Qala in city of Maragheh is one of the castles implying the presence and influence of Urartuian in the area for at least half a century. This paper describes the characteristics of G?yce Qala castle through comparing it with the most well-known Urartuian castles of the neighbor in areas to understand not only the physical patterns of the castle itself but to explain the role of this castle played in the area to extend Urartuian military controls over the area around 810 to 764 B.C.