پيوند آيين تعزيه (شبيه خواني) با عناصر كالبدي در حسينيه ي شوكتيه ي بيرجند

The Union of passion play (Religious Representation)Ceremony with Framework Materials in Birjand’s Shokatiyeh Husseiniyeh Mosque(Place Where the Martyrdom of Imam Hossin is Mounted for)

باورهاي ديني و مذهبي مي توانند بر نگرش جامعه در تمامي ابعاد تاثيرگذار باشند. از جمله اين اعتقادات، واقعه ي كربلا و ارزش هاي نهفته در آن است كه بر جنبه هاي مختلف زندگي اجتماعي، سياسي و فرهنگي تاثير داشته؛ تا بدان جا كه براي زنده نگه داشتن ياد اين واقعه، مجموعه اي از نمايش هاي آييني- مذهبي به نام تعزيه و شبيه خواني شكل گرفته است. در شهر بيرجند، در جنوب خراسان، به تبع شرايط اجتماعي، سياسي و مذهبي حاكم در ادوار مختلف، حسينيه هاي متعددي براي عزاداري ايجاد گرديد. مهم ترين آن ها حسينيه ي شوكتيه نو بوده است. هدف مقاله ي حاضر شناخت و بررسي نحوه ي برپايي مراسم آييني تعزيه در حسينيه ي شوكتيه ي نو، به عنوان يكي از بناهاي با عظمت شهر بيرجند، در دوره ي قاجار است. اين پژوهش با شيوه توصيفي- تحليلي به انجام رسيده است. شناخت عناصر كالبدي و معماري حسينيه و نيز آگاهي از نحوه برگزاري مراسم تعزيه بر اساس مطالعات كتابخانه اي، مشاهدات ميداني و مصاحبه با مطلعان كليدي صورت گرفته است. بر اساس يافته هاي اين پژوهش، گرچه حسينيه شوكتيه در طول زمان، كاربري هاي توامان آموزشي و مذهبي داشته است، اما فضاي كالبدي آن همچنان كه ايده ي اوليه ي بنا گواهي مي دهد براي برگزاري مراسم مذهبي و آييني تعزيه مناسبت دارد. اين بناي تك ايواني با صحن وسيع، رواق ها، طاق نماهاي پيراموني و سكوي مستطيل شكل ميان صحن در حال حاضر نيز مي تواند پاسخ گوي كاربري آييني آن در زمينه برگزاري مراسم تعزيه، شبيه خواني و ساير مراسم ملي و مذهبي باشد.

The requital and religious beliefs can be effective in society’s conceptions in all of its aspects. Among this credence is the incident of Kerbela and its occult valuations which influenced the different aspects of social, political and cultural of life in the extent that a collection of ritual-religious ceremonies with the name of passion plays and Shabihkhani has been appeared for the revival of this incident. In the city of Birjand, in south Khorasan, for the consequences of the prevailing social, political and cultural circumstances in various periods several Husseiniyeh mosques has been established for mourning. The outstanding ones of them is the new Shokatiyeh Husseiniyeh Mosques. The goal of the present research is the knowledge and inspection of the manner of standing the ritual ceremonies of passion plays up in new Shokatiyeh Husseiniyeh Mosques as one of the magnificent buildings of Birjand city in the Qajar dynasty. This research has been accomplished with descriptive-analytic method. The knowledge of the framework and architectural materials of Husseiniyeh Mosques and also the awareness of the manner of the passion play celebrations has been performed on the base of library studies, field observations and interview with well-informed persons. On the base of this research findings, although the Shokatiyeh Husseiniyeh Mosques along the passing of time has a continuous training and religious administrations, but its framework aperture such that which the first glance of the building verifies that it has suitability for performing the religious and ritual ceremonies of Passion play. This construction also at present time can be responsible for its ritual administration in the field of holding Passion play ceremonies, Shabihkhani (religious representation) and the other national and religious etiquettes with its single porch and extensive courtyard, porticos, perimeter vaults and rectangular platform in the middle of courtyard. Key Words: passion play, Religious Representation, Framework Materials, Shokatiyeh Husseiniyeh Mosque, Birjand