ارزيابي مكاني ايستگاه‌هاي راه آهن استان خراسان‌رضوي با روش TOPSIS در GIS

Evaluation of Khorasan Razavi railway stations using TOPSIS in GIS

حمل و نقل ريلي به عنوان يكي از انواع سيستم هاي حمل و نقل، با توجه به مزايايي مانند: قابليت حمل انبوه مسافر و بار، حفظ محيط زيست، مصرف پايين انرژي و جذابيت‌هاي توريستي از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. در اين مقوله وجود ايستگاه‌هاي مناسب و در دسترس از ملزوماتي است كه منجر به عملكرد بهتر شده و نقش قابل توجهي را در پيشرفت‌هاي اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي آن منطقه ايفا مي‌كند. لذا در اين مقاله با هدف بررسي وضعيت موجود ايستگاه‌هاي راه آهن در سطح استان خراسان‌رضوي، سعي بر آن است كه وضعيت هر يك از نظر مكاني ارزيابي شده و راهكارهايي عملياتي به منظور بهبود وضعيت موجود ارايه گردند. براي تحقق اين مقصود، سيستم اطلاعات مكاني در چارچوبي هدفمند و انعطاف‌پذير جهت برنامه ريزي و مديريت بهينه مورد استفاده قرار گرفته و به كمك آن گزينه‌هاي كارآمد مشخص مي‌گردند. در نتيجه، داده‌هاي مكاني مرتبط شامل زيرساختهاي جمعيتي، صنعتي و تجاري موجود، در يك پايگاه مكان‌مند آماده سازي شده و در فرآيند مدلسازي تصميم گيري چند معياره (TOPSIS –AHP) ارزيابي مي‌گردند. در نهايت، ارزيابي ايستگاه‌هاي موجود نشان مي دهد كه ايستگاه مرزداران با رتبه‌ي 22 بدترين ايستگاه از نظر عملكرد بوده و بهترين ايستگاه‌ها در نزديكي شهرهاي بزرگ واقع شده اند. علاوه بر اين مقايسه‌ي نتايج ارزش دهي معيارها در AHP وTOPSIS مبين آن است كه ايستگاه نقاب بيشترين تغيير رتبه را در بين گزينه‌هاي موجود داشته است.

Railway as a transportation system is an important issue because of some advantages such as crowed of people, transportability, environmental impacts, energy saving and tourism attraction. In this issue determining suitable rail stations is necessity because of noticeable effects on economic, social, political and cultural applications. So the aim of this paper is to survey the condition of rail stations in Khorasan Razavi case study to estimate locations and improve existed positions for development. For this purpose, geospatial information system (GIS) as a flexible framework is used to program, manage and decide on spatial data for specifying best locations. Continually the related data included crowding center, industrial and commercial infrastructures are controlled and prepared to enter GIS an MCDM (TOPSIS & AHP) models. The results of the implementation show that Marzdaran is the worst station by rank of 22 and the best stations are located near big cities. In addition, evaluation of AHP and TOPSIS presents that Neghab station has the highest modification among all others.