مدل‌سازي آسيب‌پذيري فيزيكي بافت‌هاي شهري در برابر زلزله در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي مورد شناسي: منطقه سه شهرداري شيراز

Physical Vulnerability Modeling of Urban Textures Against Earthquake in GIS...

در هشتاد سال اخير بخش عمده‌اي از كشورمان متحمل خسارات سنگيني دراثر وقوع زلزله شده است. بنابراين موضوع ايمني شهرها در برابر مخاطرات طبيعي يكي از اهداف اصلي برنامه‌ريزي شهري بوده و در اين راستا اولين گام شناسايي ميزان آسيب پذيري اجزا و عناصر شهري با استفاده از مدل‌ها و روش‌هاي موجود در اين زمينه است. منطقه شيراز بارها در معرض زلزله‌هاي ويرانگر هرچند با فواصل طولاني واقع شده است و در طي 900 سال اخير بخش بزرگي از شهر شيراز حدود 5 بار آسيب ديده است. در اين پژوهش منطقه 3 شهرداري شيراز از نظر عوامل تاثيرگذار در آسيب‌پذيري ساختمان‌هاي شهري در برابر زلزله با استفاده از شاخص‌هايي چون سازگاري و ناسازگاري كاربري‌ها، ساختار بنا، كيفيت بنا و... در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي بررسي شد. اين مطالعه نشان مي‌دهد كه وجود بافت ارگانيك، شبكه ارتباطي نامنظم و نبود تجهيزات شهري مناسب، موجب آسيب‌پذيري شهرها در برابر زلزله مي‌گردد. بعد از تحليل‌هاي انجام‌شده مشخص گرديد كه منطقه 3 با در نظر گرفتن اين عوامل داراي آسيب‌پذيري بالايي در برابر زلزله بوده به طوري كه حدود 65 درصد از ساختمان‌هاي واقع شده در اين ناحيه، آسيب‌پذيري خيلي بالا - بالا دارند؛ البته اگر شدت زلزله در اين برآورد مد نظر قرار گيرد، اين درصد متفاوت خواهد بود. بنابراين مطالعه اين معيارها در اين منطقه براي كاهش آثار زلزله الزامي است.

During the recent eighty years, a major part of our country has greatly damaged by earthquakes. Therefore, the safety of the cities against the natural hazards is one of the main objectives of urban planning and in this direction, the first step is identifying the Vulnerability of urban elements by using the existing models and methods in this field. Shiraz region exposed repeatedly with devastating earthquakes even with long time distances and a large part of Shiraz has been destroyed about 5 times in the last 900 years. In this study, the effective factors influencing on the physical vulnerability of the 3rd municipal district of Shiraz city against earthquakes has been studied with using vulnerability indicators such as compatibility or incompatibility land uses, building structures, building quality, etc. in a GIS environment. This study shows that organic textures, irregular communication network and lack of proper civic facilities can cause urban vulnerability against the earthquake. After performing the analyses, it was recognized that by considering these factors, district No. 3 is highly vulnerable against earthquake. so that about 65% of the buildings located in this area are in High - very high vulnerability categories. If the earthquake intensity is being considered in the assessment, this percentage will be vary. Therefore, study of such criteria in this area is necessary for reduction of earth quake effects.