تعيين مناطق مستعد توسعه اكوتوريسم با استفاده از فرآيند تحليل شبكه‌اي (ANP) مورد شناسي: شهرستان خرم‌آباد

Identification of Suitable Areas for Ecotourism Development by Using Analytic Network Process, Case Study: Khorram-Abad County

اكوتوريسم عبارت است از سفر هدف‌دار به طبيعت براي شناخت تاريخ طبيعي و فرهنگي محيط با پرهيز از ايجاد تغيير در اكوسيستم‌ها و تخريب محيط‌زيست و ايجاد فعاليت‌هاي اقتصادي كه منجر به بهره‌برداري صحيح از منابع محيط‌زيستي و اشتغال‌زايي براي اهالي بومي شود. ارزيابي توان شهرستان خرم‌آباد براي توسعه اكوتوريسم گامي اساسي براي دستيابي به توسعه پايدار در اين منطقه به شمار مي‌رود. به منظور ارزيابي توان اكوتوريستي منطقه با استفاده از فرآيند تحليل شبكه‌اي (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS)، ابتدا با توجه به وضعيت منطقه مورد مطالعه، نظرات كارشناسان پنج خوشه اقليمي، مورفولوژيكي، ژيوپدومتري، زيست‌محيطي و اقتصادي-اجتماعي در نظر گرفته شد كه هر كدام داري زيرمعيارهايي بودند و روابط بين اين خوشه‌ها و زيرمعيارها تعيين شدند. سپس پرسشنامه‌هايي بين كارشناسان براي مقايسه و ارزيابي گزينه‌هاي موثر در ارزيابي توان اكوتوريسم توزيع گرديد. در مرحله بعد با محاسبه سوپرماتريس حد در هر پرسشنامه وزن نهايي گزينه‌ها در آن پرسشنامه تعيين شد و با گرفتن ميانگين هندسي از وزن‌هاي حاصل از هر پرسشنامه، وزن نهايي گزينه‌هاي موثر در فرآيند ارزيابي مشخص شد. در ادامه، گزينه‌ها به لايه‌هاي اطلاعاتي تبديل شدند و در نهايت با استفاده از تكنيك تركيب وزني خطي (WLC) در محيط GIS نقشه توان اكوتوريستي منطقه تهيه شد. نتايج حاصل از فرآيند تحليل شبكه‌اي نشان داد كه به ترتيب 65/7 و93/32 درصد از منطقه مورد مطالعه داراي توان عالي و خوب براي توسعه اكوتوريسم هستند و 85/6 درصد از سطح منطقه فاقد توان براي اكوتوريسم است.

Ecotourism is a purpose-built journey to nature for recognition of natural and cultural history of environment without changing and destruction of ecosystems and environment; and creation of economical activities which leads to proper utilization of environmental resources and job creation for local societies. Evaluating the capacity of Khorram-Abad county for ecotourism is essential for achieving sustainable development in the region. For evaluation of ecotourism capability of the region, by using the Analytic Network Process (ANP) and geographic information system (GIS), firstly, according to the conditions of the study area and experts knowledge, five clusters including climate, morphologic, geo-pedometery, environmental and socio- economy were considered that any cluster has many sub-criteria. The relations between these clusters and sub-criteria were determined. For determining the relations among these clusters and sub-criteria, a number of questionnaires distributed among the experts and used to obtain their judgments about the relative importance of each criterion in ecotourism capability. At the next step, based on the limited super matrixes, the final weight of nodes was calculated. The weights of nodes in evaluating process were extracted by calculating the geometric mean of the questionnaire weights as well. After determining the weights of nodes, they were transformed to data layers. Finally, capability map for ecotourism was provided using WLC (Weight Linear Combination) technique in GIS. The results showed that 7.65 and 32.93 percentages of the study area have excellent and good conditions respectively and 6.85 percentages of the study area doesnʹt have any ecotourism capability.