جايگاه و تحليل تشبيه در ديوان زيب النسا مخفي هندوستاني

The Status and Realm of Simile in Zeib-o-Nessa Makhfi Hindustani’s poems

تشبيه يكي از مهمترين و محوريترين عناصر در حوزه علم بلاغت و بيان و نشاندهنده وسعت خيال و زاويه ديد شاعر است. زيبالنسا هندوستاني )مخفي( از شاعراني است كه تشبيه در ديوان او جايگاه ويژهاي داشته و به دو دسته فشرده و گسترده تقسيم ميگردد و از لحاظ عناصر مشبهبه و تازگي آن، وجهشبه، طرفين تشبيه، اشَكال، پويايي و ايستايي و بسامد انواع تشبيه قابل تامّل است. در اين پژوهش توصيفي-تحليلي، جايگاه و چگونگي كاربرد تشبيه در ديوان زيبالنسا مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. نتيجه پژوهش حاكي از آنست كه سادگي، حسي به حسي بودن طرفين 06/ تشبيه و بسامد بالاي تشبيه بليغ، مهمترين ويژگي تشبيهات فشرده – با 067 مورد و 33 07/ درصد- در ديوان زيبالنسا بوده كه اين ويژگي در برابر تشبيهات گسترده - با 981 مورد و 66 درصد- و عوامل ديگري چون: محيط زندگي و تعصب خانوادگي، وجود رديفهاي فعلي و اسمي و قلّت تشبيهات مركب و نو، موجب ايستايي و عدم نوآوري در تشبيهات شعر وي گرديده است و برخلاف پيچيدگي چنان در سبك هندي، تصاوير تشبيهي در ديوان مخفي ساده و به راحتي قابل فهم ميباشد.

Simile is considered as a fundamental and the most important element in rhetoric which reflects the vastness of fantasy and point of view of the poet. Simile enjoys a very high status in Makhfi’s poems and can be divided into two categories of extended and intensive simile which are analyzed in terms of elements of the compared and their freshness, point of comparison, sides of simile, forms of dynamism or calmness and the frequency of different types of it. The results of the research indicate that simplicity, the sides of simile being sense-to-sense, and a high frequency of eloquent simile was the most important tenet of intensive simile- with760 cases and 79/33 percent- in the Zeib-o-Nessa’s poems. Despite extended similes- with189 cases and 20/66 percent- as well as other factors such as: living environment and family prejudices, existence of verbal and nominal Radifs and scarcity of new and compound similes has led similes in her poem to be static and non-creative and contrary to what is known as complexity in the Hindi style, they are simple and understandable.