بررسي تطبيقي پوشش زنان تصوير شده در شاهنامه بايسنقري و شاه طهماسبي

A comparative study of womenʹʹs clothing depicted in the Shahnameh Baisonghor and Shahtahmasebi

الگوي تصوير‌شده پوشش زنان در دوره تيموري و صفوي از ديدگاه هنرمند آن زمان در تصاوير برجاي‌مانده از شاهنامه بايسنقري و شاه‌طهماسبي انعكاس يافته است. مطالعه منابع مكتوب تاريخي و مقايسه تطبيقي نگاره‏هاي دو شاهنامه ياد‌شده، نوشتاري به شيوه تحليلي‌ـ تطبيقي را ارايه مي‏دهد كه در مسير خويش به ابهامات زير پاسخ مي‏گويد؛ پوشش زنان تصوير‌شده در دو شاهنامه ياد‌شده از چه وجوهي قابليت انطباق دارند؟ تزيين در پوشاك زنان عهد تيموري و صفوي چه كاركردي داشته است؟ ساختار پوشاك زنان دوره تيموري و صفوي در قالب سه لايه اصلي سرپوش، تن‌پوش و پاي‌پوش است؛ به‌طوركلي كيفيت پوشاك زنان ‌افته در نگاره‌هاي هر دو شاهنامه سه مقوله تزيين، شاخص‌هايي جهت تعيين جايگاه اجتماعي زنان و لزوم حجاب را برمي‌تاباندكه در آثار هر دوره، به فراخور اصول حاكم بر جامعه و سليقه هنرمند نگارگر، لحاظ شده است. وجه اشتراكي كه در هر دو عصر تاريخي به‌چشم مي‌خورد، جايگاه والايي است كه براي زنان از هر طبقه اجتماعي در نگاره‌ها به‌واسطه حفظ وقار و مقام شامخ زنان جامعه در آن‌ها لحاظ شده است.

The clothing of women depicted by artists under Timurid and Safavid dynasties is well represented in the surviving illustrations of Shahnameh Baisonghor and Shahnameh of Shah Tahmasp. A descriptive-analytical survey of the related historical documents and a comparison of the illustrations of these two Shahnameh books will contribute to answering the following questions: from which aspects do the representations of the clothing of women in the two books conform to each other? What was the function of ornament in the womenʹs clothing under Timurid and Safavid dynasties? The clothing of women in these two periods can be classified into three main parts, namely, head-wear, body-wear, and leg-wear. In general, the representations of womenʹs clothing in the two books are based on three features, i.e. ornamentation, the social status of women, and necessity of hijab. These features were realized in each book according to the governing norms as well as the individual taste of the illustrators. What is common between the two periods is the high regard in illustrations for women of all social strata in order to foreground their importance in the society.