نقد و بررسي شش ديدگاه درباره شرايط انتاج قياس استثنايي در منطق سينوي (با تاكيد بر شرطي متصل)

مقاله حاضر به بررسي و داوري نظرات منطق‌دانان سينوي درباره شرايط انتاج قياس استثنايي (با تاكيد بر شرطي متصل) اختصاص دارد. پس از بررسي متون متعدد منطق سينوي، مجموعه نظرات در شش دسته تقسيم‌بندي شده است. در دسته اول، شرطي در قياس استثنايي به صورت مهمله استفاده مي‌شود كه با مباني منطق سينوي در شرطيات هماهنگ نيست. با كنار گذاشتن اين نظر درمي‌يابيم همه منطق‌دانان سينوي درباره ضرورت لزومي بودن شرطي در قياس استثنايي و امكان انتاج اين قياس با مقدمه شرطي موجبه كليه، اشتراك نظر دارند. اما درباره امكان انتاج قياس استثنايي با مقدمه شرطي سالبه، شرطي جزييه و حذف شرطي شخصيه اختلافات نظر وجود دارد. سرانجام با تحليل منطقي و بر پايه شواهد مبتني بر زبان طبيعي به داوري اين اختلافات پرداخته‌ايم. بر اين اساس نتايج زير بدست آمده است. 1ـ شرطي در قياس استثنايي بايد كلي و لزومي باشد؛ 2ـ انتاج قياس استثنايي از شرطي سالبه بر پايه بحث اختلاف ميان سلب لزوم و لزوم سلب مي‏باشد و تعيين موضع درباره آن منوط به تعيين موضع درباره تفسير شرطي سالبه است؛ 3ـ قياس استثنايي با مقدمه شرطي شخصيه، در صورت يكي بودن زمان يا حالت صدق شرطي و استثنا منتج خواهد بود.

The present essay is dedicated to review and criticize the different Avicennian logicians’ ideas on the inference conditions of exceptive syllogism. After reviewing numerous texts of Avicennian logic, those views are classified into six categories. In the first category, conditional in exceptive syllogism is used as indefinite, which is not consistent with Avicennian logical foundations on conditionals. By ignoring this idea we realize that all Avicennian logicians agree upon the necessity of conditionals as a requirement for inference in exceptive syllogism and the possibility of inference from universal affirmative hypothetical. However, there are disagreements about the possibility of inference in exceptive syllogism from universal negative conditional, particular conditional and singular conditional. Finally, with a logical analysis and based on evidences from natural language, we have made judgments about these disagreements. The following outcomes are the results of our analysis: In these syllogisms, the conditional premise should be universal and necessary; Inference in exceptive syllogism from negative conditional depends upon the disputes concerning the relation between the necessity of negation and the negation of necessity, and determining the interpretation of negative conditional; Exceptive syllogism whose conditional premise is singular yields a valid inference only if the temporal or modality of truth in conditional and exceptive syllogism is the same.