رابطه بين الگوهاي پيوند از دور و يخبندان‌هاي فراگير ايران

Relationship Between Tele Connection Patterns and Iran’s Pervasive Frosts

هدف از اين مطالعه شناسايي رابطه بين الگوهاي پيوند از دور با تغييرپذيري فراواني روزهاي همراه با يخبندان‌هاي فراگير در ايران است. براي رسيدن به اين هدف، نخست داده‌هاي مربوط به دماهاي حداقل روزانه 663 ايستگاه هواشناسي همديد و اقليم‌شناسي ايران طيّ بازه‌ي زماني 2004-1962 براي ماه‌هاي اكتبر تا آوريل از سازمان هواشناسي كشور و دوم شاخص‌هاي پيوند از دور براي همان بازه‌ي زماني از دو پايگاه داده‌هاي مركز ملي پيش‌بيني محيطي-مركز ملّي پژوهش‌هاي جوي NCEP/NCAR و مركز پيش‌بيني اقليمي وابسته به سازمان پژوهش‌هاي جوي و اقيانوسي ايالات متحده برداشت شد. سپسروزهايي كه 65 درصد و بيشتر از مساحت ايران را دماي صفر و زير صفر درجه سانتيگراد فرا گرفته بود، به عنوان روزهاي همراه با يخبندان‌هاي فراگير انتخاب شدند.سپس فراواني اين روزها به تفكيك ماه، فصل و سال استخراج گرديد. در ادامه با استفاده از روش گام به گام مدل‌هاي رگرسيوني چند متغيّره، مهمترين الگوهاي پيوند از دور اثرگذار بر روي تغييرپذيري فراواني روزهاي همراه با يخبندان‌هاي فراگير ايران شناسايي شدند. نتايج نشان مي‌دهد كه فراواني روزهاي همراه با يخبندان‌هاي فراگير در فصل زمستان و همچنين در مقياس سالانه، تنها با الگوي اطلس شرقي (EA) رابطه‌ي آماري معنادار نشان داده‌اند كه اين رابطه نيز يك رابطه‌ي معكوس مي‌باشد بطوري‌كه ضريب همبستگي اين شاخص به ترتيب براي فصل زمستان و سالانه (33/0-) و (37/0-). ماه دسامبر با مجموع سه شاخص اطلس شرقي (EA)، نوسان شمالي (NOI) و الگوي حاره‌اي نيمكره‌ي شمالي (THN)، ماه ژانويه تنها با الگوي آرام شرقي-آرام غربي (EP-NP) و ماه فوريه با دو الگوي اسكانديناوي (SCA) و نوسان قطبي (AO) همبستگي نشان داده‌اند كه به ترتيب مقادير آنها برابر با (55/0+)، (45/0-) و (52/0) بوده است. در نهايت ميانگين ماهانه‌ي الگوهاي فشار سطح دريا در فازهاي مثبت و منفي شاخص‌هاي مورد مطالعه براي ماه‌هاي دسامبر، ژانويه و فوريه مورد مطالعه قرار گرفت. در هر كدام از فازهاي مثبت و منفي الگوي گسترش زبانه‌ي غربي پرفشار سيبري مسبب وقوع حداكثر و حداقل فراواني روزهاي همراه با يخبندان‌هاي فراگير بوده است.

The aim of the present study is identifying the relationship between the tele connection patterns with the frequency variability of Iran’s pervasive frosts in three scales namely, monthly, seasonal and annual. To this aim, two data sets were applied for analyzing the correlation between tele connection patterns and monthly, seasonal and annual variations of Iran’s pervasive frost days: first, the minimal daily temperature data of 663 Iranian climatology and synoptic stations during 1962-2004 for October and April months acquired from Iranian Meteorological Organization, and second, tele connection indices extracted from two databases in National Center for Environmental Prediction/National Center for Atmospheric Research (NCEP/NCAR) and Climate Prediction Center, a subsidiary of US National Oceanic and Atmospheric Administration. In the next step, pervasive frosts (the days with temperature equal to or less than 0 ? C) were counted for each month, season, and year based on a spatial principle which defines such frosts as occurring for 65% or larger percentage of Iran’s surface area. Subsequently, multivariate regression models were used for extracting and determining the most significant tele connection indices and patterns affecting on variability of Iran’s pervasive frosts. Results reveals the fact that frequency of pervasive frost days in winter and also in annual scale showed statistically significant correlation only with east Atlantic pattern; the variables were proved to be inversely related. December showed significant correlation with sum of three indices namely east Atlantic (EA) pattern, north fluctuation index (NOI), and tropical/north hemisphere (THN) patterns. January was only related to east Pacific/west Pacific (EP-NP) and February was correlated with Scandinavian (SCA) and polar or Antarctic oscillation (AO) patterns. Finally, monthly averages of sea level pressure patterns in the positive and negative phases of the indices under study were analyzed for December, January, and February.