فرهنگ انتظار در تاريخ اجتماعي تشيع آذربايجان در دوران پيش از صفويه

The culture of Waiting in the social history of Azerbaijani culture in the pre-Safavid Shiʹʹism era

از جمله مولفه‌هاي تاريخ اجتماعي تشيع كه در زمره باورها و اعتقادات و مراسم شيعيان جاي دارد، انتظار ظهور امام زمان? است كه به صورت رسمي خاص در شيعه درآمده، در قالب مراسم‌هايي ويژه بروز و ظهور يافته و در اوضاع و احوال اجتماعي و سياسي آنها تاثيري در خور توجه بر جاي گذاشته است. فرهنگ انتظار در جامعه آذربايجان پيش از صفويه نيز نمود يافته و مبيّن اين امر است كه به سبب راه يافتن اعتقادات مبتني بر ظهور مهدي از قرون نخستين اسلامي تا تاسيس دولت صفوي در اذهان جامعه آذربايجان، رسوم مبتني بر اين اعتقاد و همچنين حركت‌هاي سياسي _ اجتماعي متاثر از آن در اين ناحيه، همواره از سوي عامه مردم با استقبال روبه‌رو مي‌شده است. اين پژوهش درصدد است نمودهاي فرهنگ انتظار در جامعه آذربايجان در دوران پيش از صفويه را با استفاده از روش توصيفي _ تحليلي و با كاربرد مطالعات كتابخانه‌اي بررسي كند.

Among the components of the social history of Shiʹite Islam and within the Shia beliefs and ceremonies, is waiting for the emergence of the Imam of the Time which has had a particular influence in Shiite ceremonies and accordingly, gained particular expression in the social and political circumstances with significant impact. The culture of expectation in Azerbaijani society before the Safavid Era suggests that from the early centuries of Islam up to Safavid institutionalization of Shiism, there has been in fact, belief deep rooted in the minds of Azerbaijani society, and thus the traditions and beliefs based on the socio-political movements influenced this area, and have been welcomed by the public. This research is seeking to explore the expressions of the Waiting culture in the Azerbaijani society in the pre-Safavid era using descriptive survey and the use of literature review.