نمادسازي از مريد و مراد در اسرارنامه عطار نيشابوري

Symbolism of Master and Disciple in Attar al-Nayshaburiʹʹs Asrarnama

عرفان اسلامي دربردارنده زيباترين گهرهاي ادب فارسي است كه بي‌گمان سبب تعالي جايگاه هنر اسلامي ـ ايراني گرديده است. در اين ميان، عطار از شاعران عارفي است كه در ادبيات عرفاني صاحب سبك است و اسرارنامه او در پي افشاي اسرار عرفاني براي مخاطبان است. از مسايل مهم عرفان اسلامي رابطه مريد و مراد و چگونگي تعامل ميان آنهاست. در اسرارنامه بارها از مراد، پير، استاد، مهتر و... سخن به ميان آمده و از سفارش‌هاي اين منتهيان به مبتديان ياد شده است. در اين پژوهش، با بررسي نوع ارتباط مريد و مراد در اسرارنامه عطار نيشابوري، نشان داده‌ايم كه حتي در مواردي مريد شخصيت انساني نيست، ولي حرمت مراد واقعي را دارد. مراد و مريد در اين اثر در تيپ‌هاي گوناگوني ظاهر مي‌شوند و براي نمونه جلوه‌گري ديوانگان (عقلاي مجانين) در نقش مراد قابل توجه است. در اين مقاله، چگونگي گفت‌وگوي عمودي مراد با مريد و نيز نوع شخصيت مراد بررسي مي‌شود كه آيا شخصيتي زميني است يا فرازميني و آيا شخصيتي واقعي دارد يا انتزاعي؟ و اساساً آيا مراد مي‌تواند شخصيتي غير انساني يا حتي حيواني باشد و در عين حال، به ارشاد خلق بپردازد.

Islamic mysticism is reflected in the most beautiful parts of the Persian literature. Attar is a mystic-poet with a particular style of writing in mystical literature, and his Asr?rn?ma (The Letter of Mysteries) is an attempt to disclose mystical secrets to the readers. One significant issue in Islamic mysticism is the relation between master and disciple. Asr?rn?ma frequently mentions master (mur?d), oldster (p?r), senior (mihtar) and the like, and it talks about their advice to the novice. In this paper, we have examined the type of relation between master and disciple in A???r al-Naysh?b?r?ʹs Asr?rn?ma, showing that in some cases, the disciple is not a human person, but it nevertheless respects the master. In this work, masters and disciples appear in different types, one of the most significant ones is that of apparently mad characters as masters. In this paper, we examine the vertical dialogue between masters and disciples and the character types of the former as to whether it is a mundane, terrestrial character or an extra-terrestrial one, and whether it is concrete or abstract, and whether a master might be a non-human person or even an animal and yet guide people